Waterbeheer is droogtebestrijding

‘Als gevolg van de klimaatverandering krijgen we de komende jaren waarschijnlijk vaker te maken met extreme hitte, droogte en neerslag. Tegelijkertijd stijgt de zeespiegel.’ Het is een van de grote opgaven voor de Nederlandse waterbeheerders komende jaren, zoals die in de Staat van ons Water benoemd staan.

Jaarlijkse rapportage

De Staat van Ons Water, een gezamenlijk stuk van het ministerie I&W, Unie van Waterschappen, VNG, IPO en Vewin, is een jaarlijks rapportage die de minister van Infrastructuur en Water verplicht naar de Tweede Kamer moet sturen.

22 procent

Vorig jaar kostte het waterbeheer in Nederland 7,8 miljard euro. Waterschappen betaalden daarvan 44 procent, gemeenten 22 procent, drinkwaterbedrijven 18 procent, het rijk 14 procent en provincies 2 procent. Sinds 2017 daalden de kosten van drinkwaterbedrijven met 8 procent, voor gemeenten stegen ze met 1 procent, voor rijk, provincies en waterschappen stegen ze met respectievelijk 15, 16 en 7 procent.

Otter is terug

Water en bodem worden sturend in de ruimtelijke ordening, zo haalt de rapportage het recentelijke regeringsbeleid aan. Aan de ene kant zijn er al meters gemaakt, meldt het stuk: ‘De kwaliteit van het water neemt langzaam maar gestaag toe, en heeft daarmee ook positieve invloed op de biodiversiteit.’ De otter is weer terug. En de biodiversiteit voor waterinsecten stijgt licht.

Mestgiften

Aan de andere kant is er nog een lange weg af te leggen. Voor een aantal stoffen is nu al duidelijk dat het niet lukt om in 2027 te voldoen aan de normen uit de Kaderrichtlijn water. Verder beïnvloedt stikstof het ecologisch functioneren van oppervlaktewater. ‘De land- en tuinbouwsector is door mestgiften een belangrijke bron van nutriëntenstromen naar het water.’ Net als rioolwaterzuiveringsinstallaties overigens.

Complicerende factor

Een ander probleem zijn pesticiden. Hoewel het aantal overschrijdingen daalt, gaat het niet snel genoeg om de doelen van de Kaderrichtlijn water in 2027 te halen. ‘Complicerende factor’ is het toenemende aantal pesticiden dat technisch niet toetsbaar is.  

Veenoxidatie

De droge zomers van 2018, 2019 en 2020 hebben volgens de rapportage geleid tot meer grondwateronttrekkingen, vooral voor drinkwater en beregening in de landbouw. Waterschappen weten ‘niet goed (…) hoeveel grondwater in een bepaald gebied precies onttrokken wordt.’ Waterbeheerders moeten ook aan de bak om de bodemdaling door veenoxidatie, een gevolg van verlaagde grondwaterstand, te verminderen. Mogelijke maatregelen om de droogte te verminderen zijn het verhogen van grondwaterstanden, verminderen van verdamping, aanleggen van bufferzones rond kwetsbare gebieden en het aantal grondwateronttrekkingen verminderen.

Kustfundament

‘Om de basiskustlijn te handhaven en het kustfundament mee te laten stijgen met de zeespiegelstijging’ is in 2021 16,1 miljoen kuub zand opgebracht, aldus De Staat van Ons Water. Onder andere op Vlieland en Texel en op de Noord-Hollandse kust bij Julianadorp en Noordwijk.