Gemeenten ontdekken water als bouwlocatie

Nederland waterland. Rivieren, meren en plassen herbergen niet alleen noodzakelijke vaarroutes voor vrachtschepen of een mooi decor voor zwemmers en de pleziervaart. Water blijkt ook een steeds aantrekkelijker bouwlocatie.  

Watervilla’s 

Aan de oever van een voormalige zandwinningsplas bij Woerden dobberen sinds kort twaalf witte, strak vormgegeven waterwoningen. Watervilla’s, aldus de verkopende makelaar. De laatste exemplaren worden eind dit jaar opgeleverd. De Woerdense waterwoningen zijn tien jaar geleden bedacht, als overgang tussen de 1.200 nieuwbouwwoningen van de wijk Waterrijk Woerden en de Cattenbroekplas, zo laat projectleider Frank Frijlink van de gemeente Woerden weten. ‘In de plas zit ruim vijf miljoen kuub water. Dan is het handig om er een stukje van te gebruiken om op te wonen.’

Veel belangstelling
Meervoudig grondgebruik is de reden dat steeds meer gemeenten hun oog laten vallen op water als bouwlocatie, meent Olaf Janssen. Janssen is directeur van Balance d’eau, dat de waterwoningen in Woerden heeft ontwikkeld en gebouwd. Gemeenten moeten bij nieuwbouwwijken watergangen of -plassen aanleggen voor waterberging. ‘De bergingscapaciteit blijft intact. Dat is de crux waarom gemeenten en ook projectontwikkelaars geïnteresseerd zijn in projecten met drijvende woningen’, aldus Janssen. ‘In Woerden zijn we nu klaar, in Delft hebben we woningen gebouwd, in Zeewolde gaan we nu starten en in Nijmegen hopen we volgend jaar te beginnen. We ontwikkelen daar nu met de gemeente een project met ongeveer 25 woningen.’ Met 160 inschrijvingen heeft Janssen over belangstelling niet te klagen.

Groeiende omvang
Met de animo ziet Janssen ook de omvang van de projecten groeien. ‘Eerst een paar woningen, toen waren het er twaalf, dadelijk worden het er 25, we zijn nu ook bezig met projecten met 60 woningen. Woerden gaat nu studeren of drijvend bouwen een optie is om de veenweidegebieden om te toveren in water waar de hele infrastructuur aankoppelt op drijvende woningen.’

Ondiep bouwen
Wat het waterwonen bespoedigt, volgens Janssen, is dat Balance d’eau kan bouwen op water zonder toevaartroutes. Zijn bedrijf assembleert de woningen namelijk op locatie. ‘Bovendien hebben wij nu een bouwsysteem ontwikkeld waarmee je heel ondiep kunt bouwen, met 50, 60 centimeter diepgang. Dan kun je woningen bouwen in een sloot van 120 centimeter diep. De kosten voor beschoeiing en allerlei andere nevenkosten vallen dan reuze mee.’

Eigen eisen
Waterwoningen hebben de wind meer in de zeilen dan woonboten. Nederland telt pakweg 12.000 woonboten, maar daar zit volgens de Landelijke Woonboot Organisatie weinig rek meer in. Het is lastig om een ligplaats te bemachtigen. Landelijke regels zijn er niet, gemeenten en waterschappen kunnen allemaal hun eigen eisen stellen. Het aantal waterwoningen is niet centraal geregistreerd, maar inmiddels zijn onder andere in Amsterdam, Rotterdam, Maasbommel, Dordrecht, Almere, Ohé en Laak, Groningen en Friesland waterwoningen te vinden, en er staan projecten op stapel in onder andere Deventer, Spakenburg en Nijmegen.

Klimaatbestendiger inrichting

Daarmee lijkt na een decennium de wens van de minister van VROM uit te komen. Jacqueline Cramer schreef op 12 september 2008 in een brief aan de Tweede Kamer dat ze een ‘klimaatbestendiger inrichting van Nederland’ nastreefde. ‘Waterwonen kan hieraan een belangrijke bijdrage leveren, omdat deze woonvorm gecombineerd kan worden met de noodzaak om meer ruimte voor water te creëren. (...) Ik wil het waterwonen aanmoedigen. Ik wil bovendien het waterwonen een nadrukkelijker plek geven in de grote toekomstige bouwopgaven.’

Alleen maar gunstig
Of het door al die waterwoningen te druk wordt op het water, mogen de waterbeheerders beoordelen. Waterwoningen op rivieren of meren, waar Rijkswaterstaat beheerder is, zijn er relatief weinig. Meestal ligt het beheer in handen van gemeenten en waterschappen. Volgens woordvoerder Miranda van der Voort van de Unie van Waterschappen is er ruimte voor bouwen op het water, zolang de waterveiligheid en waterkwaliteit gewaarborgd zijn. Woningbouw op de veengronden in lage polders veroorzaakt immers ook problemen, zo motiveert ze die houding. ‘Als in lage polders gebouwd wordt op het water, is dat alleen maar gunstig.’

Lees het hele verhaal over waterwonen deze week in BB15 (inlog).