'Water en bodem sturend treft 220.000 woningen'

Als gevolg van het beleid van ‘rekening houden met water en bodem’ worden 220.000 geplande woningen ‘zwaar geraakt’, zo becijfert een studie van het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB). Voor de helft van deze woningen moeten ‘ingrijpende maatregelen worden getroffen’ om ze beter te beschermen.

Draagkracht

Het EIB hield voor zijn onderzoek ‘Water en Bodem Sturend’ de gevolgen tegen het licht van het doorvoeren van het Ruimtelijk Afwegingskader Klimaatadaptieve Gebouwde Omgeving en dat van de Kaderrichtlijn Water. Met die twee beleidsinstrumenten wilde het kabinet-Rutte IV de ruimtelijke ontwikkelingen en het landgebruik voortaan beter afstemmen op de draagkracht van de water- en bodemsystemen.

Sturingskaart

Het meest tastbaar werd het nieuwe beleid in de zogenaamde ‘gecombineerde sturingskaart’, waarop de risico’s op wateroverlast, overstromingen en bodemdaling werden getoond.  De klasse D (niet bouwen) deed zich vooral voor op het IJsselmeer en langs de grote rivieren. Slechts een zeer klein deel van Nederland kreeg de classificatie Klasse 0, waarbij van geen van de risico’s sprake is. Dat gold hoofdzakelijk voor de regio Zuid-Limburg buiten het Maasgebied.

Flevoland

Het EIB tekende bij provincies opgevraagde woningbouwplannen in op de gecombineerde sturingskaart. Acht provincies deden mee; de drie noordelijke en Noord-Brabant wilden hun plannen niet delen. Van die acht wordt Flevoland het hardst door ‘water en bodem sturend’ geraakt: slechts 6 procent van de bouwplannen van die provincie kan zonder extra maatregelen worden doorgevoerd. Voor meer dan de helft (54 procent) van de plannen betreft het zelfs een grote opgave.

Waterschotten

Bij het totale beeld van de acht provincies heeft bijna de helft (45 procent) van de woningen geen aanvullende opgave vanwege klimaatrisico’s. Bij bijna een derde (32 procent) is de opgave klein en bij bijna een kwart (23 procent) is de opgave groot. Onder ‘klein’ wordt verstaan dat woningen moeten worden beschermd tegen een halve meter water, wat kan geschieden via het toevoegen van mobiele waterschotten. Bij een grote opgave moet de woning met een laag ophoogzand een meter hoger komen te staan. Volgens het EIB zijn bij slechts 1 procent van het onderzochte planaanbod de condities zo ongunstig dat beter op een andere locatie kan worden gebouwd.

1,1 miljard

De extra bouwkosten voor eengezinswoningen die een ‘grote opgave’ wacht, bedragen volgens het EIB ongeveer 7.500 euro per woning.  Voor de acht provincies doorgerekend komt dat in totaal uit op ongeveer 1,1 miljard euro. In gebieden die kampen met bodemdaling moeten niet alleen de woningen maar ook de infrastructuur worden opgehoogd. Dit resulteert in een gemiddelde bouwkostenstijging van 10.000 euro per woning, die in totaal optellen tot ruim 1,2 miljard euro.

Alternatieven

Het sterkst knelt het WBS-beleid in gebieden waar weinig gunstiger gelegen alternatieve locaties voor handen zijn. Zo kennen de gemeenten Purmerend, Wormerland en Edam-Volendam zeer weinig locaties die niet in de categorie ‘grote opgave’ vallen. Dat speelt onder meer ook in het westelijk deel van het Land van Maas en Waal.

KRW

Volgens het EIB valt de impact van de extra kosten als gevolg van de Kaderrichtlijn Water ‘enigszins mee’.  De slechte staat van KRW-wateren zou de kosten van woningbouw en grondwerk met respectievelijk 1,5 procent en 1 procent verhogen, hetgeen zou optellen tot ruwweg 1,25 miljard euro. Wel zijn daarnaast ‘omvangrijke investeringen’ nodig in de infrastructuur, zoals waterzuiveringsinstallaties, gemalen en natuurvriendelijke oevers. Alleen al voor de periode 2025-2027 raamt het EIB die op 2,4 miljard, zo’n 40 procent meer dan er vijf jaar geleden aan werd uitgegeven.   

Minder stringent

Overigens heeft minister Mona Keijzer (Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening, BBB) eerder te kennen gegeven wat minder stringent te willen vasthouden aan de filosofie van water en bodem sturend dan haar voorganger Hugo de Jonge.