Wat moeten overheden bijdragen aan meer energieopslag?

Begin dit jaar komt minister Jetten van Economie en Klimaat met een Routekaart Energieopslag. In voorbereiding daarop zijn recent rapporten verschenen van brancheorganisatie Energy Storage NL en onderzoeksbureau CE Delft.

Dit laatste rapport betreft een fact sheet voor regionale overheden, en is geschreven in het kader van de Regionale Energiestrategieën (RES). Dit zijn samenwerkingen tussen onder meer overheden, bedrijven, netbeheerders en energiecoöperaties.

Vijftig Hertz

Energieopslag is cruciaal voor een energiehuishouding die straks goeddeels uit zonne- en windenergie bestaat. Die opslag is noodzakelijk om reserves aan te leggen voor de momenten dat het niet waait en de zon niet schijnt.

Ook is ze nodig voor het voorkomen van netcongestie, tijdens de piekmomenten in het aanbod van die hernieuwbare stroom op het elektriciteitsnet. Tot slot moet netbeheerder TenneT de netfrequentie op het hoogspanningsnet op vijftig Hertz houden. Energieopslag speelt een rol in het vinden van die energiebalans.

De regio

Lokale overheden zijn voor een deel verantwoordelijk voor de energieopslag. Gemeenten kunnen regels opnemen in hun omgevingsplan voor het plaatsen van opslagsystemen. Ook kunnen ze volgens onderzoeksbureau CE Delft de toename van energieopslag aanjagen door eisen te stellen bij de uitgifte van de grond. Daarnaast zouden regionale overheden een adviseur in dienst kunnen nemen die lokale bedrijven helpt bij het tot stand brengen van energieopslag.

Waterschappen beschikken over zuiveringsterreinen die formeel een industriefunctie hebben. Daarom kan op die plekken energieopslag relatief makkelijk werkelijkheid worden. Een voorbeeld is een proef van Waterschap Drents Overijsselse Delta dat met een elektrolyzer water omzet in waterstof, zuurstof en warmte. De waterstof wordt door het waterschap verkocht, de pure zuurstof wordt gebruikt voor het zuiveren van het afvalwater.

Vliegwiel

Opslag van elektriciteit kan plaatsvinden in elektronen, warmte, moleculen of in een mechanische vorm. Van die laatste is een horizontaal vliegwiel een voorbeeld, dat met energie in beweging wordt gebracht en die energie weer afgeeft als het afgeremd wordt door een generator. Het Nederlandse bedrijf QuinteQ Energy houdt zich hier bijvoorbeeld mee bezig.

Waterstof is een voorbeeld van opslag in moleculen. Brancheorganisatie Energy Storage NL klaagt erover dat het onduidelijk is wie de verantwoordelijkheid draagt voor grootschalige moleculenopslag: provincies, netbeheerders of marktpartijen. De organisatie hoopt dat minister Jetten straks duidelijkheid verschaft in zijn routekaart. Ten aanzien van warmteopslag is haar klacht dat de vergunningverlening door onder andere gemeenten belemmerend werkt.

Valmeer

In de RES-regio Zuid-Limburg wordt gekeken naar de mogelijkheid van een Ondergrondse Pompaccumulatie Centrale (O-PAC), oftewel een ondergronds valmeer. Als er een overschot aan energie is, wordt het water omhoog gepompt. Als er een tekort aan energie is, komt de opgeslagen energie vrij door het water door een turbine naar beneden te laten stromen. Hiervoor wordt een oude mijnschacht gebruikt. Het probleem is echter, schrijft CE Delft, dat deze techniek wellicht alleen in Zuid-Limburg mogelijk is, vanwege de grondsoort in die regio.

Vehiclte-to-Grid

Andere mogelijkheden voor de opslag van energie zijn onder meer thuisbatterijen in een meterkast; grote batterijen in een stadswijk, bij een bedrijf, zonneveld of windpark; Vehicle-to-Grid (V2G), oftewel opslag in de batterijen van elektrische auto's; of persluchtopslag in bijvoorbeeld lege zoutcavernes. Een recente TNO-studie wees uit dat in Nederland 321 zoutcavernes in potentie geschikt zijn voor de opslag van energie in de vorm van samengeperste lucht.