VNG voelt zich met Nota Ruimte niet genoeg gehoord

Het ontwerp voor de Nota Ruimte moet nog voor de komende zomer openbaar worden. Dit nieuwe nationale raamwerk voor de ruimtelijke ontwikkeling van Nederland volgt uiteindelijk de Nationale Omgevingsvisie uit 2020 op. Maar voor zover het is, vreest de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) dat de gemeenten onvoldoende gehoord worden. Dat schrijft algemeen directeur Leonard Geluk deze week in een brief aan het kabinet.

Provincies

Een procedureprobleem dat hij signaleert, is dat de rijksoverheid met de lagere overheden overlegt via de twaalf provincies en via de zestien NOVEX-gebieden. NOVEX staat voor Nationale Omgevingsvisie Extra. Het gaat in dit laatste geval om ruimtelijk complexe regio's als Arnhem Nijmegen Foodvalley, het Groene Hart, de Zuidelijke Randstad, Stedelijk Brabant, het Vlaams-Zeeuwse North Sea Port District, Metropoolregio Amsterdam en Zuid-Limburg.

Vooral dat overleg met de provincies, waarin zogenaamde ruimtelijke arrangementen worden vastgesteld, zit Geluk dwars. ‘Dit voegt complexiteit toe wanneer opgaven van gezamenlijke gemeenten (al dan niet via de regio) provinciegrenzen doorkruist of wanneer provincie en regio niet dezelfde opgaven prioriteren. Gemeenten voelen zich in deze top-downbenadering vaak onvoldoende gehoord en worden nog altijd niet eenduidig betrokken.’

Ontschotten

Sowieso hamert de VNG-directeur op integraal denken, evenals op voldoende beleidsvrijheid voor individuele gemeenten en daarom ook ontschotting van de financiële stromen uit Den Haag. ‘Op dit moment werkt het rijk met te gefragmenteerde financieringsstromen, waardoor financiële middelen niet of moeilijk te combineren zijn. In het traject van de Nota Ruimte lopen nog geen gesprekken over de financiële middelen die nodig zijn voor de realisatie van de ambities van de Nota Ruimte en parallel lopen er wel gesprekken over de verbetering van de financiële situatie van gemeenten.’

Geluk verwijst in zijn brief nadrukkelijk naar de grote woningbouwambities, en alles wat dit met zich meebrengt. ‘Gemeenten willen nadrukkelijk integrale plannen maken: waar gaan deze mensen werken, leren, recreëren en sporten, en hoe gaan ze daar komen. Zonder integrale keuzes bouw je economische, sociaal- maatschappelijke of mobiliteitsproblemen van de toekomst.’

Gewicht

Eerder deze maand stemde de Tweede Kamer nog over meerdere moties met betrekking tot het ontwerp voor de Nota Ruimte. Meerderheidssteun kreeg een motie van de PVV, die oproept in de Nota Ruimte ‘zoveel mogelijk gewicht te geven aan de woningbouwopgave’. Ook genoeg steun kreeg een BBB-motie om het belang van regionale voorzieningen als zwembaden, schaatsbanen en basisscholen in de nota te verankeren. GroenLinks-PvdA had succes met een motie om in de Nota Ruimte een ‘waterkalender’ op te nemen, met publieke informatie ‘over waterveiligheid, wateroverlast, droogte en zoetwatervoorziening’.

Nota Ruimtegebrek

Uiteindelijk moet de Nota Ruimte woekeren met de beperkte ruimte in Nederland. Om die reden vindt NSC-Kamerlid Diederik Boomsma dat eigenlijk gesproken moet worden over ‘Nota Ruimtegebrek’. Verantwoordelijk minister Mona Keijzer van Ruimtelijke Ordening spreekt zelf over Nederland als ‘Singapore aan de Noordzee’. ‘We zijn eigenlijk een soort stadstaat.’