Vlaamse Boerenbond naar Grondwettelijk Hof om stikstofbeleid

Ook in Vlaanderen komt nog lang geen eind aan de stikstofproblematiek. De Boerenbond, de LTO van Vlaanderen, stapt naar het Grondwettelijk Hof. Dat meldde de agrarische belangenvereniging dinsdag. Doel: de vernietiging van het zogenaamde Stikstofdecreet waarmee het Vlaams parlement afgelopen januari instemde. De Boerenbond is kansrijk, want eerder al oordeelde de Raad van State van Vlaanderen uiterst kritisch over deze stikstofwet.

Wel kan een uitspraak anderhalf jaar op zich laten wachten.

Vlaanderen à la Nederland

Het is een opvallende hoeveelheid parallellen tussen Vlaanderen en Nederland, als het gaat om het natuur- en landbouw van beide bestuurseenheden. Beiden voldoen niet aan de Europese Kaderrichtlijn Water en zien met angst en beven het bijbehorende deadlinejaar 2027 tegemoet, nadat ze hiervoor allebei al eens uitstel kregen van de Europese Commissie. Om de waterkwaliteit in de beschermde waterlichamen op te vijzelen moeten beide landen de stikstof- en fosfaatverliezen van de landbouw terugdringen, op basis van de Nitraatrichtlijn.

Vlaanderen verloor zijn derogatie (uitzondering) op die richtlijn eind 2022, Nederland verliest hem eind 2025. Beiden worstelen al decennia met de vraag hoe om te gaan met de hoge mestproductie van de veestapel.

Het jaar 2030

Eén oplossing nu voor beiden is het zogenaamde ‘afromen’ van de productierechten van landbouwers, wat bepaalt hoeveel dieren een veehouder in de stal mag hebben staan. Nederland is daar dit najaar druk mee bezig. Deze week nog oordeelde de eigen Raad van State kritisch over een wetswijziging die dit mogelijk maakt, en die het nieuwe kabinet snel door het parlement wil hebben.

Daarnaast hebben Vlaanderen én Nederland talloze Natura 2000-gebieden die nu niet in een goede staat van instandhouding verkeren. Om die reden hebben ze ambitieuze reductiedoelen voor de stikstofuitstoot van industrie, verkeer en landbouw. Vooral de landbouw is dan het hoofdpijndossier. Vlaanderen wil in 2030 40 procent minder ammoniakemissie vergeleken met 2015.

Politieke kookpunt

Opmerkelijk is dat het basale probleem in zowel Vlaanderen als Nederland is dat de stikstofuitstoot jarenlang is afgenomen, maar dat dit in elk geval de laatste tien jaar is gestopt. Dat zorgt voor problemen met vergunningen, wat in Vlaanderen zijn politieke kookpunt bereikte toen de natuurvergunning werd afgewezen voor een ethaankraker in de haven van Antwerpen, van het Britse chemiebedrijf Ineos. Overigens waren de provincies Zeeland en Noord-Brabant hier blij mee, omdat zij vrezen dat Ineos stikstofuitstoot geeft op hun beschermde natuur.

Het Stikstofdecreet van begin dit jaar is een politiek compromis tussen de Vlaamse partijen N-VA en Open VLD. Na verkiezingen afgelopen juni is er nog geen nieuwe regering gevormd. De Boerenbond roept de onderhandelaars op zo snel mogelijk het stikstofbeleid om te gooien, en minder te sturen op de rekenkundig gemodelleerde depositie van stikstof op beschermde natuurgebieden en meer op emissies. De nieuwe regering in Nederland heeft diezelfde wens, en ook onder Vlaamse politici leeft die gedachte. Het Stikstofdecreet wordt in Vlaanderen dan ook gezien als een tussenoplossing, om een vergunningenstop te voorkomen.

De onzekerheid

In navolging van de Belgische Raad van State stelt de Boerenbond dat het Stikstofdecreet slecht is onderbouwd en daarmee geen rechtszekerheid geeft aan de boeren. In de Belgische krant De Morgen zei een biologische geitenhouder eerder dit jaar bijvoorbeeld: ‘Het is nu maar de vraag wat het Grondwettelijk Hof met dat akkoord gaat doen. Als boeren leven wij in constante onzekerheid, dat is het ergste aan het verhaal. Dat maakt het heel moeilijk om te ondernemen.’

Het afromen

Daarnaast noemt de belangenvereniging de afroming van productierechten ongrondwettelijk. Nederland roomt af als die rechten worden doorverkocht, maar Vlaanderen annuleert ‘slapende’ productierechten. Boeren bezitten die rechten dus, maar maken er momenteel geen gebruik van. Daarnaast laakt de bond de verplichte ‘nulbemesting’, vanaf 2028, rond Natura 2000-gebieden.

Andere bezwaarpunten die de Boerenbond voorlegt aan het Hof zijn dat de verplichte stikstofreductie in 2030 een inbreuk is op vergunningen die veel agrariërs al hebben, en dat de landbouw meer moet inleveren dan andere sectoren en dus gediscrimineerd wordt ten opzichte van de industrie en het verkeer.