Kies voor verzekeraar als kwaliteitsborger in de bouw

Met de invoering van Wet kwaliteitsborging voor het bouwen wordt een nieuw stelsel van bouwtoezicht geïntroduceerd. De belangrijkste wijziging ten opzichte van het huidige stelsel is dat bepaalde aspecten van gebouwen (zoals veiligheid, gebruikscomfort en energiezuinigheid) door marktpartijen zullen worden getoetst. Momenteel worden dergelijke bouwkundige aspecten getoetst door het bevoegd gezag. De marktpartijen die deze taak op zich zullen nemen, zijn kwaliteitsborgers.

Er wordt wel een aantal eisen gesteld aan een kwaliteitsborger. Een van de belangrijkste eisen, is dat de kwaliteitsborger onafhankelijk is. Volgens de meest recente Ontwerpnota van Toelichting bij het Besluit kwaliteitsborging voor het bouwen van 22 februari 2021 moet een kwaliteitsborger organisatorisch, financieel of juridisch onafhankelijk zijn van het bouwproject dat hij beoordeelt. Hij mag niet direct betrokken zijn bij het bouwproject. Daar waar sprake is van indirecte relaties die niet gericht zijn op de totstandkoming, exploitatie of verkoop van het bouwwerk, zoals bij waarborginstellingen of verzekeraars, is dit echter niet ontoelaatbaar, aldus de Ontwerpnota.

De realiteit blijkt echter weerbarstiger. Waarborginstellingen en verzekeraars die voornemens zijn om – al dan niet met een nieuw op te richten vennootschap – aan de slag te gaan als kwaliteitsborger, verzanden in discussie met de Toelatingsorganisatie Kwaliteitsborging Bouw in oprichting over de vraag of zij dat wel zouden mogen. Er wordt gesteld dat waarborginstellingen en verzekeraars onvoldoende onafhankelijk zijn. Daarbij wordt aangegeven dat de meest recente Ontwerpnota niet meer actueel is.

Op initiatief van de Toelatingsorganisatie in oprichting zou het zinsdeel over de toelaatbaarheid van waarborginstellingen en verzekeraars als kwaliteitsborger zijn geschrapt uit een nieuwe Ontwerpnota. Deze zou zijn voorgelegd aan de Raad van State voor advies en is momenteel niet openbaar. De inhoud ervan is nog op geen enkele wijze inzichtelijk.

Wij menen dat de wijze waarop besluiteloos wordt omgesprongen met de positie van waarborginstellingen en verzekeraars als kwaliteitsborger kwalijk is. In de versies van de Nota van Toelichting uit 2017 en 2020 wordt niets genoemd over deze positie. Vervolgens wordt in de meest recente Ontwerpnota expliciet genoemd dat hun positie als kwaliteitsborger toelaatbaar is en nog geen jaar later wordt dat schijnbaar weer teruggenomen op initiatief van de Toelatingsorganisatie in oprichting. Waarborginstellingen en verzekeraars tasten ondertussen in het duister. Een duidelijke motivering over waarom het zinsdeel wordt geschrapt, ontbreekt vooralsnog.

Daarnaast menen wij dat waarborginstellingen en verzekeraars bij uitstek geschikt zijn om op te treden als kwaliteitsborger, aangezien zij reeds over ruime kennis en ervaring beschikken. De nieuwe wet vereist dat deze kennis en ervaring bij kwaliteitsborgers aanwezig is. Bovendien zijn waarborginstellingen en verzekeraars slechts indirect bij een bouwproject betrokken. Deze indirecte relatie drukt niet op hun onafhankelijkheid. Zij hebben er geen belang bij om een bouwplan goed te keuren dat niet aan de vereisten voldoet. In tegendeel, zij hebben er juist belang bij dat het bouwplan voldoet aan alle vereisten en voorziet in een adequaat gebouw of bouwwerk.

Gelet op het voorgaande zouden wij ervoor willen pleiten dat de zinsnede in de Ontwerpnota over de toelaatbaarheid van waarborginstellingen en verzekeraars als kwaliteitsborger niet wordt geschrapt.

Ingeborg Wind-Middel en Martijn Kok, advocaten bij Van Doorne