Belangrijke rol gemeente bij terugdringen water

Lagere overheden krijgen een prominente rol toegedicht in de strijd tegen wateroverlast. Dat vereist wel een cultuuromslag bij de beheersdiensten van gemeenten, waterschappen en nutsbedrijven noodzakelijk, want het beheer is enorm verkokerd.

Klimaatmaatregelen
Dat het klimaat verandert, staat vast. Maar hoe moet een stad zich daarop voorbereiden? Het Kennisfestival Deltaprogramma geeft een aantal waardevolle richtingen aan. Probeer bij elke keer dat de schop de grond in gaat voor onderhoud of renovatie ook klimaatmaatregelen mee te nemen, zeggen deskundigen.

Meer regen
Vast staat dat het niet alleen vaker, maar ook harder gaat regenen. Ook krijgt Nederland in toenemende mate te maken met de keerzijde van deze piekbuien in de vorm van langere en drogere periodes. Het KNMI bevestigde de vermoedens over de gestage klimaatverandering eind mei nog in een scenariostudie. ‘Vooral steden, met hun enorme hoeveelheden verhard oppervlak kunnen het voor hun kiezen krijgen, zowel wat betreft wateroverlast als droogte en hittestress’, aldus Van Zelm van Eldik, programmadirecteur Nieuwbouw en Herstructurering van het Deltaprogramma.

Bomen
Volwassen bomen zijn in de zomer effectief tegen de hitte. Door de bladeren ontstaat schaduw en warmen de onderliggende trottoirtegels en stenen minder op. Bovendien zorgen bomen voor verkoeling doordat ze veel verdampen.

Stresstest
Rotterdam zit op het goede spoor. De stad beschikt niet alleen over een programma als het Rotterdam Climate Initiative (RCI) dat zich ten doel heeft gesteld om in 2025 klimaatneutraal te zijn en emissies tegen te gaan. Rotterdam heeft ook ‘de Rotterdamse Klimaatadaptatiestrategie’ uitgebracht. Daarin wordt in kaart gebracht hoe de stad zich moet aanpassen aan zowel droogte als wateroverlast met daaraan gekoppelde overstorten van riolen ‘Ze hebben daartoe eerst een analyse uitgevoerd waar knelpunten zitten, de stresstest’, zegt Van Zelm van Eldik.

Waterbuffers
Hij roemt vooral het bewustwordingsproces in Rotterdam. ‘Als de schop dan toch de grond in gaat voor de uitbreiding van het metronetwerk, de bouw van een parkeergarage of de herstructurering van een plein zoals het Benthemplein, kijken ze in Rotterdam voortaan structureel of ze ook waterbuffers kunnen aanleggen. Zo is de loze ruimte in de hellingbaan van een parkeergarage benut voor waterberging. Het kost wel wat extra, maar veel aanpassingen aan de klimaatverandering blijken mogelijk in een bandbreedte rond de reguliere investeringen.’

Blinde vlek
Gemeenten krijgen een belangrijke rol, zo bleek eind juni op het Kennisfestival Deltaprogramma in Almere. Voor veel gemeenten is het onderwerp nog een compleet blinde vlek. ‘Het is belangrijk dat een gemeente alle activiteiten die toch al plaatsvinden in het licht van de klimaatverandering plaatst’, zegt Bart Stoffels, samen met Hiltrud Pötz partner van atelier GROENBLAUW in Delft. Vindt er een eenmalige reparatie of regulier onderhoud aan de riolering plaats, kijk dan meteen of de infiltratie van het regenwater ter plaatse kan verbeteren zodat het riool bij extreme neerslag minder vaak overloopt, aldus Stoffels. ‘Het geld voor de machines en arbeidsuren voor de rioleringswerkzaamheden staat toch al op de begroting. Voor een beetje meer geld heb je direct extra maatregelen met resultaat.’

Cultuuromslag
‘Daarvoor is wel dringend een cultuuromslag bij de beheersdiensten van gemeenten, waterschappen en nutsbedrijven noodzakelijk’, signaleert Stoffels. ‘Het beheer is enorm verkokerd. Wegen, groen, riolering, water hebben allemaal hun eigen ambtenarenapparaat en hun eigen begroting. Er wordt nog veel te weinig samengewerkt.’