Let op kleintjes in gemeentelijk afvalbeleid

Gemeentelijk afvalbeleid is vaak gericht op grootschalige verwerking, hetzij verbranden, hetzij recyclen van afval. Maar vergeet ondertussen de kleintjes niet. 

Gemeenten proberen recycling zo aantrekkelijk mogelijk te maken, om zo circulair te gaan en (deels) om kosten te besparen. Grootschalige verwerking van afval is hierbij het devies om door schaalvergroting de kosten te verminderen. 

De afvalverwerkers zijn dan ook experts om tegen lage kosten een goed (secundair) product te maken, zoals gerecycled papier of kunststof. Afvalverwerkers en -inzamelaars zijn dan ook logische gesprekspartners om meer afval te recyclen of te hergebruiken. Vele gemeenten geven dan ook op hun website tips om afval te scheiden en bieden daarbij allerlei hulpmiddelen aan zoals aparte containers.

Wat bij gemeentelijk afvalbeleid vaak over het hoofd wordt gezien zijn de kleine initiatieven op afvalpreventie. Bij besprekingen met afvalinzamelaars en -verwerkers komen die logischerwijs niet ter tafel, omdat met preventie weinig valt in te zamelen of te verwerken. Er zijn er intussen veel ‘kleintjes’ waarmee gemeenten hun voordeel kunnen doen.

Even een kleine excursie. We beginnen bij het thuis composteren. Dit is populair onder de tuinliefhebbers. Voor één of twee tientjes heeft men al een compostvat van de gemeente om aan de slag te gaan. Er zijn tegenwoordig ook kleine wormenbakjes om het gft op het balkon om te zetten in plantenvoeding. Op buurtniveau zorgen wormenhotels (onder meer in Amsterdam) voor meer contact tussen de bewoners, tegenwoordig een bijproduct van stadse gft-compost. Kringloopwinkels vinden uitbreiding met tweedehands bouwmaterialen, zoals hout, tegels, hekwerkjes en dergelijke.

Naast de kringloopwinkels vindt men de weggeefwinkels, een concept die verdere verkenning op het internet verdient. Een kleinere variant hierop zijn de minibiebs; boekenkastjes op straat om boeken te brengen en ruilen. In veel gemeentes zijn naast de ‘repair-cafés’, één-persoons ‘zero waste’-initiatieven actief. Deze mensen kunnen ook een interessante gesprekspartner zijn voor de gemeente. Ook de 100-100-100 projecten (100 gezinnen, 100 dagen, 100 procent afvalvrij) geven inzichten om de berg afval te verminderen.

Afvalpreventie zou in het gemeentelijk afvalbeleid vorm kunnen krijgen door in de communicatie standaard aandacht te schenken aan thuiscomposteren, repair cafés en tips van zero-waste enthousiastelingen. Bij de brief aan huishoudens over de gemeentelijke heffingen zou naast een Ja-Nee of Nee-Nee sticker een foldertje mee kunnen over repair-cafés en weggeefwinkels. Leegstaande winkels in een winkelstaat worden tijdelijk aangekleed met een ‘pop-up’-kringloopwinkel, om kale ruimten tegen te gaan en de winkelstraat spannend te houden voor het winkelend publiek. Er zijn allerlei mogelijkheden.

Vele kleintjes maken ook een grote. Door het cultiveren van de kleintjes, wordt een stabiele basis gelegd voor minder kilo’s afval per persoon per jaar. Immers als één kleintje stopt, gaan de rest wel door. Een voordeel wat een groep kleintjes hebben ten opzichte van de grote verwerkers als afvalverbrandings-installaties. Onze kleintjes verdienen een plaats in het gemeentelijk afvalbeleid. 

Jan-Henk Welink 

Lees hier meer columns van Jan-Henk Welink