Transformatie winkelgebieden dreigt vast te lopen         

Winkelstraten door heel het land staan onder druk. Iedereen weet het: permanente leegstand leidt tot verloedering van de openbare ruimte en heeft een negatieve invloed op de leefbaarheid. Een succesvolle regeling die dit tij keert, eindigt dit voorjaar, terwijl de behoefte nog zeer groot is. Startklare projecten blijven nu liggen. Hiermee dreigt stilstand en wordt ook minder woonruimte gecreëerd dan kan. Het kabinet kan dit eenvoudig oplossen met een nieuwe impuls voor de Impulsaanpak Winkelgebieden.

Als de co-financieringsregeling stopt, dan wordt de leegstandsopgave in centrumgebieden steeds groter. Volgens cijfers van Sweco kent op dit moment 76 procent van de gemeenten een leegstandspercentage van meer dan 10 procent in het aantal vestigingen. Binnenstedelijke winkelgebieden zijn vaak ingericht volgens de wetten van de oude economie met veel winkelmeters, langgerekte en versnipperde winkelstraten en -gebieden en relatief weinig groen.

Ze herbergen bovendien een groot onbenut binnenstedelijk woonpotentieel. Deze gebieden moeten toekomstbestendig gemaakt worden en weer een stevige sociale en economische basis bieden in de gemeente. Zeker in een tijd waar de woningbouw- en vergroeningsopgave gigantisch zijn. Daar zou iedereen in de politiek en overheid voor moeten zijn.  

De Impulsaanpak Winkelgebieden heeft als instrument haar waarde ruimschoots bewezen. Sinds de start van deze regeling konden in veertig dorpen en steden door het hele land – van Sittard tot Winschoten –  verbeterprojecten starten. Toch is dat maar 12 procent van het totale aantal gemeenten. De regeling zorgt voor een sanering van 87.000 vierkante meter winkelruimte, levert meer dan 50 miljoen euro investeringen in de openbare ruimte op en zorgt voor meer dan 4.000 nieuwe woningen (waarvan 1.600 sociale huur). De pilotfase is geslaagd concludeerde de minister van Economische Zaken eerder dit jaar.

In vier rondes werd 100 miljoen euro aan rijksmiddelen verdeeld over goede lokale plannen, waarin gemeenten en private partijen samenwerken. Elke euro aan rijksmiddelen levert dankzij de co-financieringsvoorwaarden 4 euro lokale bijeengebrachte investeringen door gemeenten en private partijen met zich mee.  

Deze succesformule zorgt voor binnenstedelijke investeringen voor de transformatie van de winkelstraat. Zonder de financiële impuls uit de regeling zou het niet van de grond komen vanwege de onrendabele top, een afwachtende houding van gemeenten en doordat binnenstedelijk investeren lastig is vanwege versnipperd eigendom. Dankzij de Impulsaanpak Winkelgebieden gaan projecten van start die anders zouden blijven liggen.

De regeling is op stoom gekomen en nu dreigt het te stoppen. Bij de laatste ronde eind 2024 hebben 41 gemeenten – verspreid over het gehele land – voor 87 miljoen euro bij het impulsfonds een bijdrage aangevraagd. Daarmee was de vraag veel hoger dan het aanbod. De aanvragen variëren van een enkele winkelstraat tot het versterken, vergroenen en transformeren van een compleet kernwinkelgebied.

Laten we niet het kind met het badwater weggooien door de regeling te stoppen. Het is juist nu een goed moment om de Impulsaanpak Winkelgebieden naar alle gemeenten te brengen die het nodig hebben. Daarom is een verlenging van de regeling nuttig en nodig. Want minder leegstand, meer woningen en meer groen. Wie wil dat nou niet?

Jesse Markus, beleidsadviseur INretail