Markt neemt duurzame rol gemeente over

De energieprijs zet aan tot besparende maatregelen. Maar burgers tasten vaak in het duister over de helpende hand van hun gemeente daarbij. Dat blijkt uit het onderzoek ‘Duurzaam denken/duurzaam doen’ dat IenO Research dit jaar voor de derde keer uitvoerde in opdracht van Binnenlands Bestuur.

Bijna acht op de tien Nederlanders hebben hun gedrag veranderd om minder geld aan energie en/of gas uit te geven. In de afgelopen zes maanden zette ongeveer de helft de verwarming lager of douchte minder lang. Circa een derde zette lampen minder vaak aan, kocht minder spullen of ging minder autorijden. Ook verdubbelde de voorbije twee jaar het aantal Nederlanders dat duurzame bronnen als zonnepanelen of een warmtepomp gebruikt voor verwarming van hun huis. Ook is het aandeel van de burgers dat de komende twaalf maanden hun huis wil verduurzamen beduidend groter dan twee jaar geleden: 30 versus 18 procent.

De sterkere neiging tot verduurzamen wordt, begrijpelijkerwijs, in de eerste plaats aangejaagd door de sterk gestegen energieprijzen. Maar ook het toegenomen klimaatbewustzijn draagt daaraan bij. Nederlanders maken zich nu beduidend meer zorgen over het klimaat dan in 2020, waarbij vooral het percentage dat zich véél zorgen maakt significant steeg: van 18 naar 25 procent.

Dat bewustzijn komt op meer tastbare wijze tot uiting in het denken over vliegvakanties. Het percentage Nederlanders dat vindt dat de prijzen van vliegtickets binnen Europa moet worden verdubbeld steeg van 33 procent bij de eerste meting in 2019 naar 46 procent nu. Onderzoeker Bram Wolf van I&O Research ziet verder als opvallend feit dat het bewustzijn sterk toeneemt dat toekomstige generaties last gaan ondervinden van de klimaatverandering en – vooral – hoe breed dat idee wordt gedragen. ‘Dat steeg van 46 naar 56 procent, en je ziet het echt stijgen onder aanhangers van vrijwel alle politieke partijen.’

Gemeenten zouden munt uit dat groeiende draagvlak kunnen slaan met een verdere concretisering van hun duurzaamheidsbeleid, maar daarvan merkt de burger nog weinig. Zeven op de tien Nederlanders zeggen geen concreet beeld te hebben van wat hun gemeente aan klimaatverandering doet. Al neemt dat percentage wel af en zijn er de afgelopen twee jaar veel burgers bijgekomen die er ‘in grote lijnen’ van op de hoogte zijn.

De vraag is hoe. De helft van de burgers geeft aan geen informatie van zijn gemeente te hebben ontvangen over wat ze zelf zouden kunnen doen om klimaatverandering tegen te gaan. Bij provincies is de score overigens nog slechter.

Laten gemeenten hier een kans liggen? Ten dele, vindt Wolf. ‘Je ziet dat vooral de markt nu de verduurzaming aanjaagt. Energieleveranciers adverteren met duurzaamheidstips voor hun klanten. En door de gestegen energieprijzen is de businesscase voor bijvoorbeeld zonnepanelen veel interessanter geworden.’ Dat is ook wat burgers zien. De grootste bijdrage aan het bestrijden van de gevolgen van klimaatverandering ziet een meerderheid nog steeds in technologische innovaties.

Op plaats twee, vlak daarachter, volgen strengere overheidsregels voor bedrijven. Nauwelijks een derde van de geënquêteerden vindt dat de overheid ook burgers via strengere regels verduurzaming moet kunnen opleggen – een percentage dat de afgelopen jaren vrijwel stabiel blijft. Wolf kijkt al weer uit naar een volgende meting. ‘We gaan dan zien of duurzamer gedrag, net als thuiswerken, gemeengoed is geworden is.’