Ruil eens een Drents moeras

Overheden mogen niet zomaar grond verkopen, ook niet als het om natuurgrond gaat. Al lijken Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer logische beheerders voor natuurgrond, ook particulieren en bedrijven – waaronder boeren – mogen bieden op natuurpercelen. Drenthe begon dit voorjaar een proef.

Topklasse natuur

Te koop voor 1.636 euro: ‘Moeras ter grootte van 0,8180 hectare, gelegen ten oosten van het Deurzediep. Natuurdoel: nat schraalland (N10.01). Natura 2000-gebied, op de flank van een smeltwaterdal.’ Deze kavel, net even ten oosten van Assen, ligt in het Drentsche Aa-gebied, dat bekend staat als het best bewaarde beek- en essenlandschap van West-Europa en vanaf het Drents plateau tot aan de stad Groningen loopt. De kavel is een van 43 groenpercelen, topklasse natuur (Nationaal Natuur Netwerk). De website geeft een link naar een 16 pagina’s tellend beheerplan van het cluster.

Groenruil

Sinds juni staat de natuur te koop in het proefproject ‘Groenruil’ van de provincie Drenthe. ‘De provincie heeft de afgelopen jaren tal van gronden aangekocht en geschikt gemaakt om onderdeel te worden van het Natuurnetwerk Nederland (NNN), maar de provincie ziet zichzelf niet als de ideale eindbeheerder van terreinen’, zegt Marjoke Gombert van Prolander, de organisatie die de grondzaken van de provincie Drenthe verzorgt.

Eigenaren

De provincie streeft naar ‘robuuste en efficiëntere beheereenheden’ en bood eind mei bij wijze van proef in een eerste ronde in totaal het bescheiden areaal van 48 hectaren aan, van natuurlijk grasland, moerasjes als de genoemde kavel bij Assen tot bosperceeltjes en losse landschapselementen zoals houtwallen. De provincie zag vooral de ‘aanliggende eigenaren’ van de percelen als ‘ideale en logische’ eindgebruikers van de percelen in de eerste ronde.

Tweede ronde

Vanaf juli start de tweede ronde en worden nog eens 16 percelen met in totaal 31 hectaren in de aanbieding gedaan. Staatsbosbeheer biedt dan 121 percelen aan met een oppervlakte van 87 hectare. Dan kunnen ook andere terreinbeherende organisaties of particulieren als landgoedeigenaren hun natuurgrond te koop zetten.

Ruilen

In eerste instantie gaat het om verkoop en aankoop. Later kunnen eigenaren natuurgronden inbrengen en ruilen. Een onafhankelijke adviescommissie met hydrologen, ecologen, rentmeesters beoordeelt wie de meest geschikte kandidaat is op basis van vooraf opgestelde criteria, mochten zich meerdere belangstellenden voor hetzelfde perceel melden.

Moeraskaveltje

De nu aangeboden provinciale natuurgrond is vaak gekocht van boeren en daarna afgewaardeerd tot de waarde van het betreffende natuurbeheertype. Voor het beeld: de landelijke prijs van een hectare grasland/bouwgrond bedraagt 75.000 tot 90.000 euro; natuurlijk grasland ‘met agrarisch medegebruik’ doet 35.000 euro, en pure natuurgrond is gemiddeld 18.000 euro per hectare waard. Het Drentse moeraskaveltje is dus een koopje.

Particulieren

Veel provincies hebben in het verleden landbouwgrond omgezet naar natuurgrond. Daarna werd de grond aangeboden aan terreinbeherende organisaties, waarvan Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten en de provinciale landschappen de belangrijkste zijn. Met de proef in het Drentsche Aa-gebied wil de provincie nadrukkelijk ook de particulieren de gelegenheid bieden een stukje natuurgebied te kopen en te onderhouden. Het kan een landgoedeigenaar zijn, een groep particulieren die een stichting opricht, of een boer.

Ideale eindgebruiker

De aangeboden percelen kunnen groenstroken zijn langs een landweg die naar een afgelegen huis of landgoed loopt, of houtwallen langs een akkerland, zegt Gombert. ‘We maken voor een oppervlakte van circa 80 hectaren een lijst van kavels en taxeren de prijs. Die prijs is niet onderhandelbaar. We hopen dan dat de “ideale eindgebruiker” zich aandient.’

Doorverkocht

Dat is niet zomaar de hoogstbiedende. Het is de provincie niet om het geld te doen. En bang dat het ‘best bewaarde beek- en essenlandschap van West-Europa’ wordt vernacheld, is de provincie niet. De grond mag worden doorverkocht. ‘Voor de percelen gelden strikt omschreven natuurdoeltypen die in stand moeten blijven en verder moeten ontwikkeld. Ook het beheer is in “kwalitatieve verplichtingen” nauwkeurig omschreven. In de kwalitatieve verplichting wordt opgenomen dat de koper verplicht is het natuurdoeltype dat rust op het perceel in stand te houden.’

Waterput

In de groenstrook langs de weg mag een particulier niet zomaar een waterput slaan om zijn aangrenzende tuinperceel te beregenen, zeker niet op de sterk verdroogde delen van het Drentsche Aa-gebied. ‘Provinciale toezichthouders lopen rond en zien toe op naleving ervan, net als bij onze pachtgronden’, zegt Gombert.

Lees het hele verhaal over de Drentse grondruil deze week in BB15.