Vermindering restafval tot 10 procent

350 milieubewuste Zwollenaren brachten hun hoeveelheid restafval terug tot 10 procent van het landelijk gemiddelde. Het geheim: positieve feedback en identificatie met het project. Afvalinzamelaar ROVA, dat voor 21 gemeenten in de omgeving van Zwolle de afvalinzameling verzorgt, daagde dit voorjaar honderd mensen uit om gedurende honderd dagen de hoeveelheid afval met 100 procent te verminderen.

Van 160 naar 22 kilo
Meer dan 350 mensen gaven zich op. ‘En dat waren lang niet allemaal supermilieubewuste bewoners’, verzekert Natascha Spanbroek van ROVA. Als de honderd proefdagen worden omgerekend naar een jaar, wisten de deelnemers de hoeveelheid restafval te verminderen van gemiddeld 160 kilogram naar 22. Dat is zo’n 10 procent van de ruim 210 kilogram restafval die de gemiddelde Nederlander produceert. Het landelijk beleid is erop gericht om die hoeveelheid in het jaar 2020 te halveren.

Omgekeerd inzamelen
‘Wat helpt, is dat we in vrijwel alle 21 gemeenten een diftar-systeem hebben’, verklaart Spanbroek. ‘Mensen betalen een afvalstoffenheffing naar rato van de hoeveelheid afval die ze produceren.’ Die financiële prikkel zette mensen al eerder aan tot scheiden. ‘En dat gaat zo goed dat we sinds 2012 zijn overgegaan op het zogenaamde omgekeerd inzamelen’, aldus Spanbroek. ‘ROVA haalt alle waardevolle fracties aan huis op, zoals papier, kunststoffen en drankenkartons en gft. We vragen dan aan de burgers om de grijze zak met restafval zelf weg te brengen in een van de containers in de buurt.’

Apeldoor en Deventer
Op 9 oktober, de dag van de duurzaamheid, nemen honderd bewoners in het verzorgingsgebied van afvalverzamelaar Circulus-Berkel rond Apeldoorn en Deventer het stokje van ROVA over. ‘Wij willen de koploper onder de koplopers zijn’, zegt manager strategie en ontwikkeling Michiel Westerhoff. ‘In 2030 streven wij naar 10 kilogram restafval per inwoner per jaar. Nu is dat 150 kilogram, al bijna 100 kilogram minder dan het landelijk gemiddelde.’ Meer nog dan ROVA gaat Circulus-Berkel mensen proberen te verleiden via sociale media. Westerhoff: ‘Als je buurman het doet, overtuigt dat meer dan dat de wethouder het zegt.’

Positieve feedback
Psychologe Ellen van der Werff van de Rijksuniversiteit Groningen onderzocht tijdens de ROVA-proef het gedrag van de deelnemers. ‘Zonder uitzondering gingen ze meer afval scheiden. Door het experiment gingen velen ook bij de aankoop van producten op afvalaspecten letten, zoals de verpakking’, constateert Van der Werff op grond van vragenlijsten. Opmerkelijk is ook dat de meeste mensen rapporteren dat afval scheiden minder moeite kost dan ze van tevoren dachten. ‘Mensen vonden zichzelf na afloop ook duidelijk milieuvriendelijker. Positieve feedback als “je hebt het goed gedaan” versterkt deze groene identiteit.’ Cruciaal noemt Van der Werff ook de tips die deelnemers op een gezamenlijke website konden uitwisselen.

Lager opgeleiden
Het is nog nooit onderzocht, maar dat identificeren is mogelijk de sleutel om ook de lastige groep van lager opgeleiden, allochtone Nederlanders en bewoners van achterstandswijken te bereiken. ‘Bij deze groep valt wat betreft kilogrammen afval meer te halen dan bij de al milieubewuste voorhoede. Dus moeten beleidsmakers nadenken over manieren waarop de groep zich toch kan met afval kan identificeren. Bijvoorbeeld via het buurtwerk, maar ook de voetbalclub is een mogelijkheid.’

Lees het hele artikel in Binnenlands Bestuur nr. 20 van deze week. (inlog)