Regentenstreek

Ze dronken een glas, ze deden een plas en alles bleef zoals het was. 7 maart 2007 bleef de opkomst bij de verkiezingen van de Provinciale Staten steken op 46,3 procent. Voor de camera’s uitten alle provinciale politici hun teleurstelling over de magere opkomst. Zij verklaarden plechtig dat er lering getrokken diende te worden, dat de legitimiteit en de herkenbaarheid versterkt moest, dat er niet meer met de rug naar de samenleving bestuurd zou worden…

Twee jaar later maakt maatschappelijk ongenoegen over de dreigende komst van varkensflats en kippenfabrieken pijnlijk duidelijk dat provinciale politici moeite hebben zichzelf opnieuw uit te vinden. Wat is er aan de hand? Bij Milieudefensie signaleerden we dat enkele buurtschappen werden geconfronteerd met bouwplannen voor megastallen. Om tienduizenden varkens of kippen te huisvesten moeten enorme complexen in landelijk gebied verrijzen. Stank en vervuiling zijn dan onvermijdelijk, zelfs als je de modernste filters gebruikt. Smalle landweggetjes zullen intensief worden benut door vrachtwagens met voer, vee en mest.

Bij de landelijke overheid is géén overzicht van de bouwplannen. Daarom hebben we via Milieudefensie een meldpunt geopend. Omwonenden kunnen plannen melden voor stallen met meer dan 5.000 varkens of 250.000 kippen. Inmiddels zijn op www.stopveefabrieken.nl tachtig bouwplannen in kaart gebracht. Duidelijk is dat een ongekende schaalvergroting dreigt. Zal de boerderij uit ons landschap verdwijnen? Krijgen we daar de varkensflat voor terug? Is er wel draagvlak voor deze ontwikkeling?

Bezorgde omwonenden worden van het kastje naar de muur gestuurd. De ministers van LNV en VROM verkiezen de verantwoordelijkheid af te schuiven naar provincies en gemeenten, die op hun beurt naar het rijk wijzen. Een gênante opstelling. In het rapport Megastallen in beeld heeft het Wageningse instituut Alterra de ligging van veel bouwplannen tegen het licht gehouden. De conclusie is onverbiddelijk, er blijkt ‘weinig rekening te zijn gehouden met beschikbare infrastructuur, aanwezigheid van toeleverende- en verwerkende industrie en landschapsstructuur’. Wie denkt dat de overheid zich zo’n sterk signaal zal aantrekken komt bedrogen uit. In de meeste gevallen worden ingediende bouwplannen nog steeds geen strobreed in de weg gelegd.

De groeiende stapel rapporten over megastallen geeft overigens een wisselend beeld. Het RIVM wijst er bijvoorbeeld op dat door het zo massaal houden van dieren de kans op uitbraak van besmettelijke ziekten toeneemt. Dit is niet alleen een probleem voor de dieren, maar veroorzaakt ook een gezondheidsrisico voor werknemers en omwonenden. De Raad voor Dieraangelegenheden benadrukt echter vooral de kansen bij de bouw van megastallen. Zo zou er voor de dieren wat extra ruimte gerealiseerd kunnen worden. Minister Verburg van Landbouw jubelde prompt dat ‘de kou nu uit de lucht was’ en vindt dat de verdere industrialisering van de veehouderij moet doorgaan. De Kamerfracties van PvdA en CDA onderstrepen ook dat de varkensflats leiden tot beter dierenwelzijn. Kamerlid Koopmans (CDA) bestempelt de megastallen zelfs als ‘megagoed’.

De werkelijkheid is echter dat één van de tientallen bouwplannen voor veefabrieken die nu bekend zijn ook daadwerkelijk leidt tot een verbetering van het dierenwelzijn. Logisch, want schaalvergroting komt voort uit de drang om de kostprijs te minimaliseren. De varkens en kippen zijn de dupe van dit denken in centen per kilo. De dieren krijgen definitief geen mogelijkheden voor vrije uitloop. Politici die suggereren dat de dieren baat hebben bij megastallen spiegelen de samenleving luchtkastelen voor. De verontruste omwonenden worden op deze manier door hun overheid met smoesjes afgescheept.

Buurtbewoners doen een klemmend beroep op de politiek. Omdat Den Haag het zo laat afweten richten ze zich nadrukkelijk tot hun provinciebestuur. Wat een mooie kans voor de provinciebestuurders om de op 7 maart 2007 gedane beloftes waar te maken! Weet u het nog? Luisteren naar de signalen uit de samenleving? Waarom dan zijn in Overijssel, Gelderland en Limburg de breed gedragen burgerinitiatieven tegen de megastallen botweg afgewezen? Tekenend is de reactie van gedeputeerde Paul Rüpp (CDA) uit Noord-Brabant. Hij meldt in een opiniestuk al die ophef over de megastallen maar ‘ongepast’ te vinden. Hij dronk een glas, deed een plas en bleef de regent die hij altijd al was.

Wouter van Eck is campagneleider Landbouw en Voedsel bij Milieudefensie.