Raad van State: Nederland haalt klimaatdoelen niet

Het is vooralsnog niet realistisch dat Nederland het klimaatdoel gaat halen om in 2030 minstens 55 procent minder CO2 uit te stoten, waarschuwt de Raad van State donderdag. De belangrijkste adviseur van het kabinet verwijst naar de doorrekening van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). Daaruit komt naar voren dat het klimaatdoel alleen gehaald wordt als alle factoren - dus ook het weer en de energiemarkt - meezitten.

De ondergrens is realistischer

Bovendien zou het demissionaire kabinet alle huidige beleidsvoornemens ‘volledig én op tijd’ uit moeten voeren. Die moeten dan ook nog eens ‘maximaal effect’ hebben. Het is volgens vicepresident Thom de Graaf dus veel realistischer om naar de ondergrens te kijken die het demissionaire kabinet lijkt te halen volgens verwachtingen van het PBL. Dat komt neer op 46 procent uitstootvermindering in 2030. Om de doelstellingen uiteindelijk wel te halen moeten nog ‘grote knelpunten’ opgelost worden.

Extra onzekerheden door val kabinet

Zo is er een tekort aan mensen, middelen en materialen, signaleert de Raad van State. Problemen die in de praktijk nog onvoldoende aangepakt worden. Internationale spanningen brengen onder meer onzekerheden voor de energiemarkt. De Raad van State heeft in het advies niet het conflict in Israël en Gaza mee kunnen wegen, maar dit kan ook een groot effect hebben, aldus De Graaf. Daarnaast heeft de val van het kabinet tot extra onzekerheden geleid. ‘Politieke keuzes kunnen nu niet volledig worden gemaakt’, zegt De Graaf.

Om het klimaatbeleid bij te sturen, adviseert de Raad van State om een tussendoel op te stellen voor 2040. Lid Sylvia Wortmann benadrukt dat het immers al ‘heel snel’ 2030 is. ‘We hebben nu al de grootst mogelijke moeite om dat doel te halen.’ Met een tussendoel voor tien jaar later is het mogelijk om klimaatbeleid daarop te richten. In 2050 moet Nederland klimaatneutraal zijn.

Concreetheid ontbreekt vaak

Vorig jaar stelde de Raad van State dat de klimaatplannen van het kabinet concreter moesten. Inmiddels ziet de afdeling duidelijk meer maatregelen, ‘maar ook nu ontbreekt de concreetheid vaak nog’, zegt staatsraad Marijke Vos. Als voorbeeld noemt ze de krapte op het elektriciteitsnet. ‘Hierin is te weinig vooruitgang te zien, terwijl het cruciaal is om de energietransitie te laten slagen.’

Terechte waarschuwing

Ondanks de sombere visie van de Raad van State is demissionair klimaatminister Rob Jetten er ‘echt van overtuigd’ dat de klimaatdoelen gehaald worden. Wel is het volgens Jetten ‘een terechte waarschuwing dat het een hele forse opgave is’. In de conclusie van het de Raad van State dat het behalen van de doelen onrealistisch is kan Jetten zich niet vinden. Volgens hem loopt de overheid wel achter en moet die de samenleving ‘maximaal ondersteunen’ in de verduurzaming en juist ‘geen remmende factor’ zijn. Dat houdt niet op in 2030, benadrukt de minister. ‘We moeten ook na 2030 nog vol door richting het uiteindelijke doel, namelijk een klimaatneutrale samenleving.’

Piepen, kraken en schuren

Over de kritiek dat veel plannen te weinig concreet zijn, zoals de aanpak van de krapte op het elektriciteitsnet, zegt Jetten dat oude wetgeving ‘het tempo soms in de weg’ zit bij de uitbreiding van de energie-infrastructuur, maar de nieuwe Energiewet die volgend jaar wordt behandeld zou het proces moeten versnellen. ‘Het gaat piepen en kraken en schuren op plekken’, aldus de bewindsman. Maar als de overheid ‘veel zwaarder de regie’ neemt, gaat het volgens hem lukken om het elektriciteitsnet te ontlasten.

Jetten ziet meer positieve trends, bijvoorbeeld op het gebied van hernieuwbare energie. ‘Je ziet dat een op de drie laadpalen in Europa in Nederland staat. We zijn kampioen qua zonne-energie’, zegt hij. Uit internationale vergelijkingen blijkt dat Nederlanders per hoofd van de bevolking het meeste vermogen aan zonnepanelen hebben geïnstalleerd van Europa.

Veel te winnen met energiebesparing

Op energiebesparing is nog altijd ‘veel te winnen’ erkent Jetten. Dat was ook een van de kritiekpunten in de Klimaat- en Energieverkenning (KEV), waarvan het tweede deel donderdag tegelijk verscheen met het advies van de Raad van State. Door energie te besparen ‘hoef je ook minder energie op te wekken, minder te transporteren en er ook minder voor te betalen’ zegt de minister, die bij de komende verkiezingen de lijst van D66 aanvoert.