Provincie en gemeente belangrijk voor oplossen netcongestie

Provincies en gemeenten zijn een belangrijke sleutel in het oplossen van de problemen op het elektriciteitsnet. Dat blijkt uit het Landelijk Actieplan Netcongestie, dat woensdag is gepresenteerd en is opgesteld door onder meer rijksambtenaren, chemieclusters, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), Netbeheer Nederland en de provincies Limburg en Noord-Brabant.

Dat die twee zuidelijke provincies speciaal betrokken waren bij het rapport, komt door de aanleiding ervan: het feit dat in juni 2022 het elektriciteitsnet in Limburg en Noord-Brabant op slot ging. Nieuwe aansluitingen waren niet meer mogelijk, doordat er geen netcapaciteit meer over was. Voldoende ruimte op het elektriciteitsnet is cruciaal voor de energietransitie.

Langere termijn

Provincies en gemeenten zijn voornamelijk belangrijk voor de langeretermijnoplossing. In het actieplan wordt voorgesteld dat provincies een 'energy board' optuigen, bestaande uit bestuurders van netbeheerders en overheden. Voorkomen moet worden dat beiden elkaar nog langer verrassen en voor de voeten lopen met eigen beslissingen en plannen.

'Of het nu gaat om de bouw van een nieuw hoogspanningsstation of om een kabel die in een straat wordt getrokken; regisseer de samenwerking van overheden, netbeheerders en bedrijven', staat in het rapport. In het verlengde hiervan was het al bekend dat de provincies in voorjaar 2023 een Meerjarenprogramma Infrastructuur Energie en Klimaat (PMIEK) op papier moeten hebben staan.

Grondbeleid

Per gebied moeten netbeheerders, overheden en gebruikers kijken wat de situatie is. Gemeenten en provincies zouden dan een actief grondbeleid moeten voeren voor de plaatsing van bijvoorbeeld een onderstation, waar het nationale elektriciteitsnetwerk zich verbindt met het regionale netwerk, en zich bezighouden met de verwerving van zakelijk recht voor elektriciteitsverbindingen.

De provinciale energy board kan ook belangrijk zijn voor het faciliteren van zogenaamde energy hubs: decentrale netwerken van een industriecluster of bedrijventerrein die zelfvoorzienend zijn qua opwek en verbruik van energie, en daardoor het bredere elektriciteitsnet ontlasten.

Korte termijn

Overigens zijn de randvoorwaarden niet op orde, staat in het actieplan. Dan gaat het om personeel, materieel en stikstofruimte. Het kabinet bekijkt momenteel of qua stikstofuitstoot een uitzondering kan worden gemaakt voor infrastructurele projecten die op kortere termijn extra depositie veroorzaken maar op langere termijn juist een flinke afname garanderen. Wat de zucht naar ICT'ers en technici betreft: begin 2023 volgt het actieplan Groene en Digitale Banen.

Als kortetermijnoplossing kan het elektriciteitsnet slimmer worden gebruikt. Een recente wijziging van de Netcode Elektriciteit geeft netbeheerders ruimte voor 'congestiemanagement'. Dat betekent dat ze gebruikers kunnen vragen, of dwingen, het net tijdelijk minder te belasten. Dat gebeurt tegen betaling. Om de congestie te kunnen zien aankomen, moeten de prognoses wel verbeterd worden.

Zomerpiek

Dit is belangrijk voor de aansluiting van wind- of zonneparken. Momenteel wordt gekeken of er meer zon en wind kan worden aangesloten dan het net aan kan. Dat is niet onlogisch, omdat de opbrengst van zon en wind sterk wisselt per jaargetijde en weersgesteldheid. Als tijdens winderige zomerdagen de opbrengst groot is, kan een piektarief worden ingevoerd: gebruikers die hun toegang tot het net tijdens de zomerpiek tijdelijk willen verkleinen, krijgen dan een vergoeding.