Warmtetransitie eigen woningen

Auteur artikel: Eric Burgers

Met het aardgasvrij worden van woningen wil het niet vlotten. Het Rijk zet er haast achter door veel geld vrij te maken voor woningeigenaren en lagere overheden. Hoe belandt dit geld op de juiste plek en hoe wordt het nuttig besteed? Boy Zelle, projectmanager Energietransitie bij Procap, denkt dat zowel gemeenten als woningbezitters zijn geholpen met een eenvoudiger proces en ondersteuning op maat.

Gezien de doelen van het Klimaatakkoord zal er in woonwijken fors moeten worden verduurzaamd. Wie de eigen woning energiezuiniger wil maken, heeft technische en financiële knopen door te hakken. Maar lang niet iedereen, signaleert Boy, is daar vanwege gebrek aan kennis en draagkracht toe in staat. Zonder doorzettingsvermogen kom je er sowieso niet uit. “Vind je weg maar eens langs alle verschillende subsidies, websites en loketten. Of het uit onvermogen is of uit een gebrek aan motivatie, veel woningbezitters beginnen er begrijpelijkerwijs niet aan of haken af.” Wie reikt woningbezitters de hand zodat verduurzaming voor iedereen haalbaar wordt?

Tot achter de voordeur

Van bedrijven die producten en diensten aanbieden kan niet worden verwacht dat ze woningbezitters uitgebreid ondersteunen, legt Boy uit, als de kosten die ermee gemoeid zijn niet kunnen worden terugverdiend. “En bij woningeigenaren is betalen voor verduurzamingsadvies nog niet ingeburgerd.” Gemeenten zijn druk bezig oplossingen te ontwikkelen voor wijken en buurten. Door de veelheid aan taken en de complexiteit van maatwerk kampt men op veel plekken echter met een tekort aan personeel, tijd en middelen. Zo kan het bijvoorbeeld lastig blijken om overal goede participatietrajecten op te tuigen en te doorlopen. “Niet voor niets scherpt het Rijk regelgeving aan en zet extra middelen in om gemeenten ook hiervoor in stelling te brengen. Waar eerst werd gewerkt met proeftuinen en pilotprojecten, ontstaat vanuit de rijksoverheid nu een programmatische aanpak voor langere termijn.” Vervolgens is de vraag hoe regionaal en lokaal de extra middelen tot achter de voordeur efficiënt worden ingezet. “Geld moet rollen, maar wel in de goede richting.”

Energiedienstencentrum

Boy pleit ervoor om met de beschikbare middelen een regionale faciliteit te creëren die gemeenten, maar ook energiecoöperaties en individuele burgers werk uit handen neemt door structureel en op grote schaal diensten te verlenen. “Zo’n energiedienstencentrum kan bijvoorbeeld samen met energiecoöperaties collectieve inkoopprocessen organiseren, marktpartijen beoordelen en certificeren en bekwame energiecoaches mobiliseren.” Dit alles startend vanuit het perspectief van woningeigenaren die hun woningen aardgasvrij moeten maken en daarbij op allerlei mitsen en maren stuiten. “Door de benodigde ondersteuning en maatwerk op een behapbare schaal te organiseren met alle relevante partijen, ontstaan overzicht en doelmatigheid.”

Zelf werkt hij in gemeente De Bilt mee aan de introductie van een warmtenet, in het kader van het Programma Aardgasvrije Wijken. Zo’n nieuwe energievoorziening roept bij woningbezitters veel vragen op. Wat is er allemaal voor nodig in de eigen woning? Hoeveel kost het? Wat levert het op? “Er is behoefte aan een omgevingsmanager of participatiecoach die namens de gemeente de wijk ingaat, als aanspreekpunt fungeert en vertrouwt raakt met de verschillende behoeften en zorgen.” Zo iemand kan een netwerk opbouwen van bewoners, energiecoöperaties, adviseurs en leveranciers die over een periode van jaren gezamenlijk optrekken om tot gepaste maatregelen te komen voor uiteenlopende behoeften en beurzen. “Inspirerend vind ik het initiatief van provincie Utrecht om bewoners die energiearmoede ervaren isolatievouchers aan te bieden. Wie aangeeft de voucher te willen verzilveren, wordt door de betreffende gemeente aan een isolatiebedrijf gekoppeld.” Op deze manier wordt heel veel gedoe weggenomen, zegt Boy, al helemaal als een dergelijke aanpak vanuit een regionaal dienstencentrum tot stand komt. “Dan hoeft niet elke gemeente het wiel opnieuw uit te vinden.”

Klik maken

Knelpunten aanpakken en drempels verwijderen, is het devies. Boy: “Zo’n voucher is een goed voorbeeld, maar ook op het gebied van informatievoorziening valt winst te boeken.” Verschillende regelingen en subsidies met verschillende voorwaarden worden nu nog gepresenteerd via een woud van websites. “Hoe mooi zou het zijn als een energieloket eenduidige informatie en instrumenten verschaft die voor iedereen even toegankelijk zijn.” Ook in goede adviesgesprekken mag stevig worden geïnvesteerd. Die worden nu nog hapsnap gevoerd. “Volgens mij moet je energiecoaches en anderen die een klik weten te maken een belangrijke rol geven, zodat iedereen wordt begrepen en bereikt.” Offertes van bedrijven kunnen veel eenvoudiger. “Ik ken een voorbeeld uit Zeist van een energiecoöperatie die samen met een aanbieder een offerte zo heeft herschreven dat veel meer bewoners begrepen wat het aanbod voor hen inhield.” Dankzij begrijpelijke taal haakten vervolgens meer mensen aan bij een collectieve inkoopactie. “Als overheden in staat zijn de keuze voor verduurzaming voor iedereen een stuk makkelijker te maken, ontstaat de gewenste versnelling. Daar ben ik van overtuigd.”