Transformatie van bedrijventerrein naar woon-, werk- en leefgebied

Sinds 2021 is Procap betrokken bij de gebiedsontwikkeling van Hamerkwartier in Amsterdam Noord. Begin 20ste eeuw ontwikkelde dit deel van Amsterdam zich tot een bedrijvig havengebied gevuld met fabrieken en scheepswerven. Centraal in het gebied staat De Kromhouthal, een gemeentelijk monument van 140 meter lang en icoon van de scheepsbouw. Oude fabriekspanden en roestige loodsen sieren het gebied. Met de jaren is de industrie grotendeels verdwenen. In de diverse panden vinden nu kunstenaars, start-ups, restaurants en winkels hun thuis. En er zijn grootse plannen om dit gebied extra leven in te blazen.

Amsterdam wil naast bedrijven in Hamerkwartier ruimte maken voor 6.700 woningen. Er is een tekort aan woonruimte in Amsterdam en met de komst van de Noord/Zuidlijn vormt Amsterdam-Noord een steeds aantrekkelijker woonomgeving. Midden in dit transformatieproces staat Procapper Stanzi Winkel. Stanzi is de omgevingsmanager voor de gebiedsontwikkeling van Hamerkwartier. Tijdens een projectbezoek met collega’s vertelt zij over het project en haar werkzaamheden.

Uitdagingen

‘Hamerkwartier is een erg leuk en uitdagend project’, vertelt Stanzi. ‘Het is een gebied met een geschiedenis en sfeer waarvan je niet wilt dat die verloren gaat. Het is van oudsher een bedrijventerrein, dat vanwege zijn ruige karakter veel kunstzinnige en maakbedrijven heeft aangetrokken. Het behouden van dat karakter en de huidige ondernemers is één van de grote uitdagingen binnen het project. Een andere uitdaging is zorgen dat de wijk niet op zichzelf staat, maar een hecht onderdeel wordt van de omliggende wijken en buurten. Niet alle omwonenden zijn blij met de transformatie van het gebied’.

Behoud van karakter

De gemeente Amsterdam gaat die uitdaging aan door het gebied om te toveren tot woonwerkwijk, waarin de creatieve en productieve bedrijven kunnen voortbestaan. Hamerkwartier zal voor 2/3 wonen en voor 1/3 niet-wonen worden. Op straatniveau zal dit 50/50 zijn. Dat leidt op het eerste oog tot een conflict tussen functies. Stanzi legt uit dat de twee prima samen kunnen gaan. Door met hoge transparante plinten te werken, blijft de straat veilig en levendig. En er wordt naast het nieuwe grote Oeverpark en kleine ‘pocketparks’, veel groen gerealiseerd op de daken van de bedrijfsgebouwen. Die daktuinen zijn bedoeld voor de bewoners van de flankerende woontoren en zijn vanaf de straat zichtbaar.

Dat de gemeente haar best doet om ondernemers te kunnen laten blijven, neemt niet alle zorgen weg van de huidige gebruikers en omwonenden. De huurprijs van de nieuwbouw kan hoger worden dan die van de bestaande bouw. Niet alle ondernemers kunnen of willen die hogere huur betalen. Dit is één van de zaken waar Stanzi zich mee bezig houdt. Zij is op zoek naar mogelijkheden om de huidige ondernemers een plek te geven in de nieuwe plannen.

Hamerkwartier verbindt

Naast dat de huidige ondernemers opnieuw in Hamerkwartier moeten kunnen gaan vestigen, maakt Stanzi zich ook sterk voor de verbinding met de omliggende buurten. Bewoners van die buurten kunnen ook gebruik gaan maken van Hamerkwartier, bijvoorbeeld op het gebied van werk,  maatschappelijke en commerciële voorzieningen en recreatie. Een eerste stap is het wegnemen van fysieke barrières. Zo wordt er een extra brug aangelegd en worden de vele brede en drukke wegen opnieuw ingericht. Ook wordt de hele kade ingericht als park. Over hoe dit park precies wordt vormgegeven, wil Stanzi in gesprek met de wijk. Hoe zien zij het park voor zich? Wat voor soort sportvoorziening zou er het beste passen?

De toekomst zal leren of Hamerkwartier zijn huidige karakter weet te behouden. Als het aan Stanzi ligt, in ieder geval wel.

Arno Uijlenhoet & Ytsen Boomsma