PBL: verschillen in bereikbaarheid verder toegenomen

De afschaling van het openbaar vervoer zet de bereikbaarheid van voorzieningen als ziekenhuizen, scholen en supermarkten onder druk. De effecten zijn niet alleen fors voor mensen die woonachtig zijn in landelijk gebied, maar ook voor huishoudens in de stadsranden en in suburbane kernen, concludeert het PBL in een nieuwe studie.

Daluren

De bereikbaarheid per openbaar vervoer is volgens het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) het meest afgenomen in de daluren en in het weekend. Dat komt omdat de vervoersfrequenties dan lager is. De fiets draagt slechts ten dele bij aan een oplossing: de bereikbaarheid van regionale voorzieningen per fiets is vaak beperkt. Bovendien is ook de fietsbereikbaarheid tussen 2012 en 2022 afgenomen door een verschuiving van voorzieningen vanuit de kleine kernen naar grotere plaatsen en stedelijk gebied.

Grote verschillen

Dat blijkt uit de PBL-studie ‘Beter bereikbaar? Veranderingen in de toegang tot voorzieningen en banen in Nederland tussen 2012 en 2022.’  In dezelfde periode zijn voorzieningen als supermarkten, scholen en ziekenhuizen per auto vrijwel onveranderd bereikbaar gebleven. ‘De toch al grote verschillen tussen mensen met en zonder toegang tot een auto zijn dus verder toegenomen tussen 2012 en 2022’, concludeert het  PBL.

Autolocaties

Door de economische opbloei werden de negatieve effecten van de afschaling van het openbaar vervoer voor de bereikbaarheid van banen ten dele gecompenseerd door een toename van de werkgelegenheid. Maar ook hiervan profiteren vooral hoger opgeleiden, vaker autobezitter.  ‘Werkgelegenheid bevindt zich steeds vaker op autolocaties, wat betekent dat autobezit voor laagopgeleiden in toenemende mate een voorwaarde is geworden voor toegang tot werk.’ Het PBL stelt vast dat de ontwikkelingen in de periode 2012-2022 de positie van de meest kwetsbare groepen in de samenleving verder heeft verzwakt.

Hoge vraag

Het PBL raadt aan bij investeringen in het openbaar vervoer te focussen op gebieden met een relatief hoge vraag en bevolkingsdichtheid. Daar worden nu de meeste mensen geraakt door een afnemende bereikbaarheid en kan bovendien worden aangesloten op het al bestaande frequente ov-netwerk. Verder ziet het PBL mogelijkheden om te investeren in het fietsnetwerk (door dat bijvoorbeeld geschikter te maken voor de e-bike) en de verknoping daarvan met het openbaar vervoer. Vooral bij veel kleinere treinstations ontbreekt het aan de juiste fietsinfrastructuur (zoals deelsystemen) en stallingsvoorzieningen.

Ov

Gemeenten richten zich in hun ruimtelijke beleid nog vaak op autobereikbaarheid. ‘Om verdere daling van de bereikbaarheid waar mogelijk te voorkomen, zou juist ov- en fietsbereikbaarheid nadrukkelijker in de beleidsoverwegingen kunnen worden meegenomen.’ Dat kan volgens het PBL onder meer door locaties nabij stedelijke centra en rond openbaarvervoerknooppunten beter te benutten voor voorzieningen en werkgelegenheid.