Zinderende zomer teistert Italië

Droogte houdt niet op bij onze grenzen: overal in Europa heerst watertekort. Weinig gebieden zijn zo getroffen als de Povlakte in Noord-Italië. De landbouw verkeert in ernstige moeilijkheden en de noodtoestand is afgekondigd.   

Om het hoofd te bieden aan de watercrisis hebben de meeste Italiaanse burgemeesters de verordening ondertekend die een verbod instelt op het onttrekken en verbruiken van drinkwater. Van zes uur ’s ochtends tot tien uur ’s avonds is in veel gemeenten de irrigatie en het besproeien van tuinen en gazons verboden. Dat geldt ook voor het wassen van de auto, het vullen van tuinkuipen en privé-zwembaden. Water mag in grote delen van Italië alleen worden gebruikt voor het bereiden van voedsel en voor huishoudelijke en hygiënische behoeften.

Dit alles moet inwoners ertoe aanzetten het verbruik en vooral de verspilling van water te beperken. Italiaanse burgers die zich niet aan de nieuwe regels houden, riskeren een boete van minimaal 25 euro tot maximaal 500 euro. Maar worden deze decreten ook nageleefd? Is er iemand die het gedrag van de burgers in de gaten houdt? Of is het gewoon hopen op het gezond verstand van de burgers?

Waterdecreet

In Midden-Italië ondertekende de burgemeester van Urbino (Umbrië), Maurizio Gambini, op 13 augustus het waterdecreet, na lang te hebben nagedacht: ‘Voordat we verordeningen uitvaardigen die het gebruik van water voor niet-huishoudelijke doeleinden verbieden, moeten we er zeker van zijn dat de controles werkelijk kunnen worden uitgevoerd. De verordening is een serieuze zaak: als je het watergebruik in de zomer beperkt, betekent dit dat je de gewoonten van de mensen sterk beïnvloedt: de bloemen in de tuin en op het balkon drogen uit, auto’s worden smerig, zwembaden zijn slechts beperkt open op een moment dat de dagen erg warm zijn en er juist meer water nodig is dan in andere maanden.’

De gemeentepolitie is in Urbino belast met het toezicht op de uitvoering van de verordening en wordt bijgestaan door het personeel van het waterleidingbedrijf. In Campobasso, in Zuid-Italië, krijgt de politie hulp van de brandweer. In Pesaro, een stad aan de Adriatische Zee, kan de gemeentepolitie deze extra controletaak niet aan: de honderd agenten moeten waken over 94.000 burgers. Daarom heeft deze stad – net als veel andere Italiaanse gemeenten – geïnvesteerd in bewustwordingscampagnes met slogans die de verspilling moeten tegengaan: ‘Water is schaars, verspil het niet’, ‘Water is kostbaar!’

De ANCI, de Nationale Vereniging van Italiaanse Gemeenten, heeft een handboek in het Italiaans en het Engels opgesteld waarin eenvoudige handelingen worden uitgelegd die, vermenigvuldigd met de miljoenen gebruikers in het gebied, het verschil kunnen maken en tot aanzienlijke besparingen kunnen leiden.

Watermisbruikers

In het noorden, in de valleien van Bergamo, is het dorpje Capizzone (1.200 inwoners) het sterkst door de droogte getroffen. Burgemeester Alessandro Pellegrini spreekt inwoners bestraffend toe die hun zwembaden lekker toch vullen, en daarbij lachend poseren op foto’s die ze plaatsen op sociale media. Hij zegt: ‘Een verordening is niet zomaar een velletje papier, maar een concrete administratieve maatregel. We zullen waterbedrijf Uniacque vragen om ons de gegevens te bezorgen van het maandverbruik van bewoners om te kijken wie in overtreding is. Overtreders zullen worden aangegeven bij de gerechtelijke autoriteiten. En dan moeten ze niet klagen dat we door iemands schuld onze watervoorziening moeten rantsoeneren.’

Monza is een stad met 121.000 inwoners in de buurt van Milaan, vol parken en villa’s. Hier verricht de gemeente talrijke inspecties om na te gaan of de waterverordeningen worden nageleefd.

Veel controles worden uitgevoerd door de politie naar aanleiding van telefonische of schriftelijke meldingen van burgers. In sommige gevallen bleek de irrigatie of het besproeien van gazons, tuinen en moestuinen niet illegaal: die inwoners gebruiken speciale regentonnen of putten die al actief waren vóór de De meest effi ciënte vorm van controle is ‘buren-spionage’ huidige watertekortsituatie. ‘En we constateerden ook veel goed gedrag bij burgers, die veel doen om water te besparen’, zegt hoofdcommissaris Venitucci in Monza.

Gluren bij buren

De meest efficiënte vorm van controle is ‘buren-spionage’. Dus: buren letten op elkaar en bellen of sturen rapporten naar de gemeentepolitie. Het is de angst om te worden aangegeven die overtredingen beteugelt. Maar oneerlijke mensen hou je, die de verordening schaamteloos overtreden. Zo vertelt Maria, die in Varese woont (haar achternaam wil ze niet zeggen): ‘Mijn buurman heeft net een zwembad van 14 meter gebouwd en gevuld, ondanks de verordening. Om te zorgen dat wij buren onze mond houden, heeft hij ons uitgenodigd voor het inwijdingsfeest.’

De droogte zorgt er ook voor dat de Italianen zich zorgen maken over dingen die ze altijd als vanzelfsprekend hebben beschouwd. Eind augustus teisteren ook hevige onweersbuien, met windsnelheden van meer dan 200 kilometer per uur, de Italiaanse kust, met grote schade, gewonden en zelfs een aantal doden. Deze extreme weersomstandigheden zorgen ervoor dat veel Italianen nu het belang inzien van overheidsmaatregelen ter bestrijding van de klimaatverandering. Een groep wetenschappers heeft een petitie naar politici gestuurd met het verzoek om de klimaatcrisis bovenaan hun verkiezingsprogramma te zetten. Honderdduizend burgers ondertekenden die petitie.

Dit is een indrukwekkende mijlpaal in termen van aantallen indieners, en toont dat zelfs in een lome augustusmaand – onder een strandparaplu, in de bergen of in de steden – heel veel Italianen besloten hebben om een krachtig signaal af te geven met het oog op de komende verkiezingen van 25 september.