‘Ouderwets? Dat zie ik als compliment’

Gedeputeerde Anne Koning van Zuid-Holland lag overhoop met de minister. Hij wil dat de provincie meer bouwt, zij vreest dat de nieuwbouw onbetaalbaar wordt voor de middenklasse. De Jonge won. Koning blikt voor Binnenlands Bestuur terug.  
 

Bouwen, Anne

Ze moeten Anne Koning (54) wel hebben. Als achttien Zuid-Hollandse gemeenten de gedeputeerde voor wonen en ruimtelijke ordening niet laken in een brief aan Provinciale Staten, dan stuurt de minister wel vermanende epistels. Hun boodschap: bouwen Anne, bouwen. We leven in crisistijden.

En Anne zegt: ‘Wij doen een kwart van de bouwopgave van Nederland op 8 procent van de oppervlakte van het hele land. Dat kun je niet lukraak doen. Je moet de ene crisis niet inruilen voor de andere. Zuid-Holland is de dichtstbevolkte en dichtst bebouwde provincie van Nederland. Nergens is zo weinig open ruimte als hier. Het gaat er dus niet alleen om hoeveel je bouwt, maar ook om wat je bouwt, waar en voor wie.’

Brief op poten

Het college van Zuid-Holland ontvangt in maart van dit jaar een brief op hoge poten van minister van Binnenlandse Zaken/Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening De Jonge. De provincie beperkt de bouwmogelijkheden in buitenstedelijk gebied, de 40 procent sociale huur bij nieuwbouw die Zuid-Holland wil opleggen aan de woonregio’s is economisch onhaalbaar (hij wil 30 procent) en de plancapaciteit is te mager.

Wat Zuid-Holland doet ‘strookt niet met het nationale beleid voor de woningbouwopgave’ en is ‘in deze tijd van woningnood ongewenst’. De provincie moet haar bouwplannen veranderen. Doet ze dat niet, dan zet De Jonge ‘juridische instrumenten’ in. Daarmee bedoelt hij dat hij de provincie een instructie (opdracht) zal geven. Simpel gezegd: wee je gebeente als je niet doet wat ik zeg.

Handtekening

De bonte coalitie van BBB, VVD, GroenLinks, PvdA en CDA in Zuid-Holland sprak in 2023 af dat 40 procent van de nieuwbouwwoningen sociaal moest zijn en dat de grens voor een nieuwe betaalbare koopwoning op 355.000 euro zou komen te liggen. Gedeputeerde Koning: ‘Dat bedrag hebben we ook afgesproken in de regionale woningdeals. De handtekening van de minister staat eronder.’

Emeritus hoogleraar gebiedsontwikkeling in Delft en oud-gedeputeerde in Noord-Holland Friso de Zeeuw hekelt in februari in Binnenlands Bestuur de ‘extra zware sociale programmeringseisen’ die Zuid-Holland aan de gemeenten oplegt. Zo kun je geen financieel haalbare bouwplannen met omgevingskwaliteit maken. Koning maakt het er volgens hem naar dat minister De Jonge ingrijpt.

Haar voormalig PvdA-genoot vindt Anne Koning in zijn column trouwens dogmatisch, stug en weinig communicatief. Koning reageert: ‘Wat ik daarvan vind doet er niet toe. Waar het om gaat is dat we buiten de goede dingen doen, en dat we ons aan de afspraken houden. Daar ben ik erg straight in. Ouderwets? Dan vind ik dat een compliment.’

Lef

Het dreigement van minister De Jonge mist zijn uitwerking niet in het provinciehuis. GroenLinks-PvdA vraagt zich af waar een demissionaire minister het lef vandaan haalde om een missionaire gedeputeerde de wet voor te schrijven. Maar de provincie gooit het woon- en bouwbeleid in mei wel over een andere boeg.

Het ministerie kopt in een persbericht daarop triomfantelijk: ‘Zuid-Holland herziet woningbouwvoorstellen’. De provincie bouwt nog eens 12.000 extra woningen. Maar ‘niét zonder steun van het rijk’, waarschuwt Koning. De plancapaciteit gaat flink omhoog en de grens voor een betaalbaar koophuis gaat naar 390.000 euro. Zuid-Holland stapt van de 40 procent sociale huur af als het de instrumenten krijgt om voldoende nieuwe sociale huurwoningen eerlijk over de provincie te verdelen. Ten slotte wordt gezocht naar nieuwe woningbouwlocaties van meer dan drie hectare. Instructie afgewend. ‘Zuid-Holland buigt voor dreigement minister De Jonge’, concludeert Binnenlands Bestuur.

Betaalbaar

Maar de provincie verzet haar koers niet van harte. Want kun je een woning van 390.000 euro wel betaalbaar noemen? Koning: ‘Dat kunnen de meeste mensen gewoon niet betalen. En wij vrezen dat bouwers in de praktijk tegen die 390.000 euro gaan aanzitten. Om dat bedrag te mogen lenen moet je bijna twee keer modaal verdienen. We willen daarom de mogelijkheid hebben om verdeeld over provincie ook voldoende sociale huur te kunnen afdwingen.’

Minister De Jonge eist dat provincies aansturen op 130 procent plancapaciteit (dat percentage staat ook in de toekomstige Wet versterking regie volkshuisvesting). Als er onverhoeds projecten afvallen dan is er geen man overboord. ‘Op dit moment is Zuid-Holland de enige die nog geen honderd procent heeft’, zei minister De Jonge dit voorjaar in de Tweede Kamer.

Koning: ‘Om de zorgen van de minister weg te nemen dat hier onvoldoende gebouwd zou worden, hebben we toegezegd dat we actief inzetten op een plancapaciteit van 130 procent. Dat wordt een enorme opgave en dat kan alleen maar als het rijk helpt, bijvoorbeeld bij de inrichting van de infrastructuur, bij de aansluiting op nutsvoorzieningen zoals energie en drinkwater, bij water en bodem. Voor elke functie die hier in Zuid-Holland is, kun je beredeneren dat er meer ruimte voor nodig is. Als je alleen maar zegt: meer woningen bouwen, dan komt iets anders in de verdrukking.’

Lees het hele interview met Anne Koning deze week in BB12 (inlog)