Met programmamanagement het verschil maken in gebiedsontwikkeling

Als Osborner schuiven we vaak al in een vroeg stadium aan bij opdrachtgevers. Zo zijn we betrokken bij visievorming en beleidsontwikkeling om vervolgens de uitvoering in te gaan. ‘In die vroege fase kun je als externe het verschil maken door kritisch te zijn en soms de roze olifant in de kamer te benoemen om de vaart erin te houden’, vertelt collega Niels Driessen. Momenteel werkt Niels als programmamanager voor de gemeente Katwijk.

Binnen de gemeente worden enkele grote programma’s voor gebiedsontwikkelingen uitgevoerd. “Rijnburg Noord is daar één van”, vertelt Niels. “In aanvulling op de bestaande glastuinbouw wordt ruimte gecreëerd voor meer bedrijvigheid. Het programma is opgezet om samenhang te brengen in het gebied dat nu nog redelijk versnipperd is. Hiervoor wordt een gebiedsvisie opgesteld waarvoor onlangs grote participatiebijeenkomsten zijn gehouden.”

Integraal

Samen met de gemeente, inwoners, glastuinbouwers en andere ondernemers werkt Niels aan een toekomstbestendige invulling van Rijnsburg Noord. “Als programmamanager breng ik beleid en uitvoering bij elkaar en is het mijn taak om alle belanghebbenden mee te nemen in een gezamenlijke ambitie. Het managen van zo’n programma is echt wat anders dan projectmanagement. Het vraagt een bredere integrale blik op gebieden of thema’s.”

Vertrouwen

Zo is het belangrijk dat je als programmamanager zowel de taal van bestuurders, beleidsambtenaren, ondernemers als die van bewoners spreekt. Niels: “Bovendien vraagt het om politieke sensitiviteit, strategisch inzicht en kennis van de processen voor bestuurlijke besluitvorming. De kunst is om het vertrouwen van alle betrokkenen te winnen en te behouden, vooral in situaties waar tegenstrijdige belangen ontstaan.”

Stappen en lijnen

“Als een gemeenteraad aangeeft dat er bij ontwikkeling van het gebied aandacht en ruimte moet zijn voor de toekomst van de glastuinbouw, vragen wethouders zich af: hoe geven we dat concreet vorm? Daarover ga je in gesprek en samen met de beleidsmedewerkers kom je tot concrete uitgangspunten. Zo zorg je dat een uitspraak van de raad uiteindelijk via verschillende stappen en lijnen verwerkt wordt in een aanduiding binnen de gebiedsvisie.”

Flexibiliteit

In zijn huidige rol als programmamanager heeft Niels de taak alle stakeholders – zoals het gemeentelijk bestuur, ondernemers, omwonenden, planeconomen en stedenbouwkundigen – te betrekken bij het grotere geheel. “Het is belangrijk dat je de belangen op verschillende niveaus herkent en begrijpt. Vervolgens moet je alle betrokken partijen vanuit een integraal perspectief laten samenwerken. Dit vereist flexibiliteit, snel kunnen schakelen, soms een stap terug doen en het zien en benutten van kansen.”

In verbinding

Niels: “Het begint al bij de interne communicatie tussen de gemeentelijke afdelingen en teams. Voor een gedeelde ambitie is het belangrijk om te laten zien hoe de belangen van verkeer, ruimtelijke ontwikkeling en economische zaken met elkaar in verbinding staan. Vervolgens moet je daarover het gesprek tussen de afdelingen faciliteren, zodat iedereen die onderlinge afhankelijkheid begrijpt. Zo kom je tot gedragen keuzes. In zo’n gebiedsvisie kun je elke vierkante meter grond tenslotte maar één keer bestemmen.”

Autonomie

Als programmamanager moet je volgens Niels af en toe ook lef tonen en keuzes durven maken. “Vaak wordt je als externe tijdelijk in deze rol aangesteld om een specifiek programmadoel te bereiken. Dit betekent dat je opstelling soms anders is dan die van directe collega’s binnen de organisatie. Als programmamanager heb je autonomie en vrijheid nodig om deze in te zetten richting bestuurders, marktpartijen en grondeigenaren om de werelden van politiek en uitvoering met elkaar te verbinden.”

Roze olifant

Voor een externe programmamanager is het volgens Niels vaak gemakkelijker om een ander geluid te laten horen bij de opdrachtgever of om minder gemakkelijke keuzes te maken. “Als externe kun je vaak wat makkelijker de ‘roze olifant in de kamer’ benoemen, vooral als dat nodig is om een volgende stap te zetten. Uiteraard met begrip en respect voor de overige belangen. Wanneer je laat zien dat je oog hebt voor elkaars belangen, kun je samen de vaart erin houden en kom je dichter bij het gezamenlijke doel.”