'Voor gemeentelijk beheerder is smart city een black box'

Er bestaat een diepe kloof tussen ‘hippe TNO-achtige types’ met hun smart city-toepassingen en de dagelijkse beheerpraktijk op de gemeentelijke werkvloer. Aldus Wiebe Oosterhoff, strategisch adviseur stadsbeheer bij de gemeente Almere. Zijn gemeente presenteerde onlangs de publicatie ‘Stadsvernieuwers – de toekomst van het beheer’. Om te proberen de kloof wat te dichten.

Veel nuttige technische innovaties halen de gemeentelijke werkvloer niet. Hoe komt dat?

‘De meeste beheerders zijn goedwillende techneuten. Vakmensen die heus wil willen vernieuwen. Maar ze zijn onderdeel van een systeem dat vernieuwing tegenhoudt. De beheerwereld is nog sterk sectoraal van opzet. Ook organisaties als CROW en Rioned hielden de bestaande situatie lang in stand. Asfaltbedrijven en betonboeren verdienen nu veel geld. Die zijn niet gebaat bij verandering.’

Waar moet de verandering dan wél vandaan komen?
‘Het is een combinatie van factoren. Het hoger onderwijs zal een nieuwe stroom jonge beheerders afleveren. De gemeentelijke overheden moeten beter over hun experimenten gaan communiceren, waarin ik ook een rol zie voor de VNG als koepelorganisatie. De rijksoverheid heeft zich vroeger intensief met ruimtelijke vraagstukken bemoeid, maar doet daar de laatste jaren vrijwel niks meer aan. De opgave van de verduurzaming is echter zo complex dat je het rijk op dit punt niet kunt missen.’

Als zo veel verschillende partijen zich ermee bemoeien, bestaat de kans dat niemand zijn verantwoordelijkheid zal nemen.
‘Het zal moeten beginnen binnen gemeenten, bij de bevlogen believers die het voortouw kunnen nemen. Mits ze sectoroverstijgend kunnen gaan werken. Een onderwerp als slimme lantaarnpalen die met sensoren werken – licht dus – is vaak weer bij een andere afdeling ondergebracht als elektrische laadpalen voor auto’s – mobiliteit. Je zult veel integraler aan de slag moeten gaan. En ja, wellicht het onderwerp beheer op een hoger, beleidsmatiger niveau verankeren binnen je gemeente.’

Bestaan die bevlogen believers nu al?
‘Techneuten zijn van nature vrij introvert. Met Rotterdam, Leiden, Zoetermeer en Zwolle hebben wij als Almere de krachten gebundeld om onze boodschap beter te kunnen uitdragen. Op de Architectuurbiënnale is beheer nu een thema, het College van Rijksadviseurs houdt zich ermee bezig, en ook CROW zoekt naar een actievere rol. Ook zijn we bezig met een ‘leerstoel beheer’ aan de Wageningen Universiteit, waar een hoogleraar de vernieuwing zou kunnen aanzwengelen. Maar daar gaat nog wel een paar jaar overheen.’

Gemeentelijke beheerders kunnen toch op een van de vele smart city-congressen hun licht opsteken?
‘Voor de meeste beheerders is die smart city één grote black box. Er gaapt een kloof tussen hippe, TNO-achtige types die je daar ziet spreken en de staat van techniek op de gemeentelijke werkvloer die vaak nog van 1980 dateert.’ 

Kan die kloof in de nabije toekomst worden overbrugd?
 ‘Als Nederland excelleren we op het gebied van waterbeheer. Ook bij het onderhoud van onze wegen lopen wij voorop. Alleen: dat zijn vrij eendimensionale domeinen in vergelijking tot het stedelijk beheer. Het zal ermee moeten beginnen dat mensen de urgentie van stedelijk beheer meer gaan inzien. Dat breed het besef ontstaat dat zonder vernieuwing in het beheer de energietransitie vastloopt.’

Meer info: www.almere.nl/toekomstbeheer