Waterlinie en Koloniën krijgen werelderfgoedstatus

De Nieuwe Hollandse Waterlinie, het systeem van forten, waterlopen, dijken en sluizen in Noord-Holland, Utrecht, Gelderland en Noord-Brabant heeft de status van UNESCO Werelderfgoed gekregen. Samen met de Stelling van Amsterdam, dat al in 1996 deze status kreeg, vormt het samen het werelderfgoed ‘Hollandse Waterlinies’. Ook de Drentse Koloniëm van Weldadigheid komen op de lijst. 

Lobby

Er werd lang gelobbyd voor de begeerde status van de Waterlinie. Vanwege de coronacrisis werd een eerder besluit door UNESCO vorig jaar uitgesteld. Dit jaar adviseerde het adviesorgaan ICOMOS om de aanvraag te verbeteren, maar uiteindelijk is de oorspronkelijke aanvraag toch gehonoreerd. Een paar uur later kwam ook het bericht dat de tweede Nederlandse aanvraag, de Koloniën van Weldadigheid, dezelfde status krijgt. 

Corona

Het behalen van de felbegeerde status was nog geen gelopen race. Eerder dit jaar adviseerde expertiseorgaan ICOMOS aan het Werelderfgoedcomité om het dossier terug te verwijzen naar Nederland, zodat het verder kon worden verbeterd. Het Comité koos er echter voor om de Hollandse Waterlinies direct in te schrijven.

Inundatie

De Nieuwe Hollandse Waterlinie werd gebouwd als inundatiestelsel dat het westen van het land moest beschermen tegen voetlegers door het onder water zetten van een meer dan 80 kilometer lange noord-zuid strook tussen Muiden en Werkendam. Op de plaatsen waar wegen lagen, of het land niet onder water gezet kon worden, werden forten gebouwd, in totaal 46 stuks. De linie ligt in 26 verschillende gemeenten.

Restauratie

De meeste bouwwerken van de Waterlinie zijn bewaard gebleven, maar waren aan het eind van de vorige eeuw vaak in slechte staat. De provincie Utrecht, waar het grootste deel van de forten liggen, is al meer dan tien jaar bezig om de verdedigingswerken op te knappen en open te stellen voor het publiek. In veel gevallen wordt geprobeerd een nieuwe bestemming te vinden voor de voormalige militaire terreinen.

Koloniën

De Koloniën van Weldadigheid waren schrale Drentse, Overijsselse en Vlaamse gronden die door de Maatschappij van Weldadigheid werden gebruikt voor de tewerkstelling van een deel van de arme, vaak stedelijke bevolking. Hard werk op het platteland, plus regelmaat, strengheid en tucht, moest de arme sloebers verheffen tot goede burgers. De twee Koloniën in Vlaanderen werden gesticht in de tijd van de Verenigde Nederlanden, nog voor de Belgische onafhankelijkheid. Veel van de geschiedenis van de oude kolonies is nog terug te vinden in het stratenpatroon en de verkaveling van de huidige dorpen en het landschap eromheen. Koloniehuisjes in Frederiksoord en Wilhelminaoord zijn nog bewaard gebleven.

Limes

Dinsdag wordt naar verwachting bekend of ook de Romeinse Limes op de lijst belanden. Die beschermde het Romeinse Rijk tegen Germaanse stammen. Onder meer bij Nijmegen zijn hier nog resten van te zien. Hier was een groot Romeins fort met een stad. De Limes in Nederland en in Duitsland maakt deel uit van een grotere grens van het Romeinse Rijk in Europa en Noord-Afrika, waarvan delen al op de werelderfgoedlijst staan. 

Verantwoordelijkheden 

Volgens Kathleen Ferrier, de voorzitter van de Nederlandse Unesco Commissie, zit er ook verantwoordelijkheden aan de uitverkiezing. ‘We mogen trots zijn op deze internationale erkenning. Maar laten we nu niet vergeten, dat er met de erkenning ook een grote verantwoordelijkheid komt: er heel goed voor te zorgen. Door deze inschrijving heeft Nederland zich aan dat doel internationaal gecommitteerd’. In de afgelopen weken bleek dat UNESCO die verantwoordelijkheid serieus neemt: de oude haven van de Engelse stad Liverpool werd geschrapt van de werelderfgoedlijst, omdat recente ontwikkelingen de monumentale status van het erfgoed teveel hadden aangetast.