Nederland moet nationaal verbod op lozen PFAS uitwerken

Een meerderheid van de Tweede Kamer heeft dinsdagmiddag ingestemd met een motie om ‘voor de zomer een verbod op het lozen van PFAS uit te werken’. De motie is van de hand van Kamerlid Geert Gabriëls, namens GroenLinks-PvdA. In de praktijk betekent de motie dat minister Barry Madlener van Infrastructuur en Waterstaat gaat onderzoeken of Nederland al vooruitlopend op de Europese Unie een nationaal verbod op de chemische stoffengroep PFAS kan invoeren.

Een soort plan b

Zo ten minste mocht de minister de motie van Gabriëls interpreteren, liet dit Kamerlid vorige week weten tijdens het plenaire debat over de begroting van het ministerie. ‘Ik wil namelijk behalve een Europese inzet op een verbod op PFAS, onderzoeken of het in Nederland ook mogelijk is om een soort plan b te hebben’, zei Madlener toen. ‘Als het te lang gaat duren in Europa, kunnen we het misschien in Nederland al eerder doen, maar ik kan het niet nu toezeggen.’

Kort hierna in hetzelfde Kamerdebat kwam Geert Gabriëls zekerheidshalve nog op de toezegging van Madlener terug: ‘Ik waardeer enorm uw stap dat u een Nederlands PFAS-verbod wil gaan onderzoeken. Ik heb dat onderzoek het liefst begin 2025, als dat kan. Als dat heel lang gaat duren, heeft het niet zo heel veel nut. Zou dat kunnen?’ Waarop de minister antwoordde: ‘Daar aarzel ik over. Ik zal in ieder geval een spoedig onderzoek vragen aan het ministerie.’

Europees verbod?

Al in de zomer van 2021 meldde Nederland samen met Denemarken, Noorwegen, Zweden en Duitsland een verbodsvoorstel aan bij het Europees Chemicaliën Agentschap (ECHA). Begin 2023 legde het agentschap een formeel voorstel op tafel. De verwachting is dat de lidstaten volgend jaar over het mogelijke verbod stemmen. In 2026 of 2027 kan het verbod van kracht worden.

Kortgeleden namen meerdere waterschappen een motie van Partij voor de Dieren aan die eveneens opriep tot een snel landelijk PFAS-verbod, onder verwijzing naar een dagvaarding van de staat door meerdere millieuverenigingen en belangenorganisaties via het kantoor Knoops’ advocaten.

Nalatigheid staat?

Daarin wordt gesteld dat nalatigheid van de Nederlandse staat ‘een belangrijke oorzaak vormt van het nog steeds voortduren van de verontreiniging van het Nederlandse milieu met PFAS en de daaruit voortvloeiende bedreiging van de volksgezondheid voor alle Nederlandse ingezetenen.’ Het advocatenkantoor wil dat de rechter de Nederlandse staat dwingt ‘alle emissies (naar lucht, water en bodem) van PFAS per direct te verbieden’. Ook in de waterschapsmotie wordt gedreigd met een juridische procedure als het rijk op 1 januari 2025 nog geen actieplan heeft. Dat actieplan zou dan moeten uitmonden in een verbod voor begin 2026.