Stikstofregistratiesysteem ‘voorlopig failliet’

Volgens Mob-jurist Valentijn Wösten is het stikstofregistratiesysteem, bedoeld om vergunningverlening voor woningbouwprojecten mogelijk te maken, ‘voorlopig failliet’. Dat blijkt, zo schrijft hij op foodlog.nl, uit een uitspraak van de Rechtbank Noord-Holland, waarin deze een streep zet door de vergunning Wet natuurbescherming voor de nieuwbouw van 160 woningen in Egmond aan Zee.

Snelheidsverlaging

Nieuwbouwproject Delversduin zou verrijzen naast het Noordhollands Duinreservaat, een Natura 2000-gebied. De stikstofneerslag die de wijk zou veroorzaken, zou worden gecompenseerd met de snelheidsverlaging die het kabinet begin 2020 voor snelwegen heeft ingevoerd. Deze maatregel, mogelijk gemaakt door de Spoedwet aanpak stikstof (2020), is opgenomen in het stikstofregistratiesysteem. Deze ‘nationale stikstofbank’ is bedoeld als overzicht van alle stikstofreducerende maatregelen en moet bevoegde gezagen duidelijk maken welke ruimte zij dankzij deze maatregelen hebben om vergunningen Wet natuurbescherming te verlenen.

Aanvullende maatregelen

De rechtbank stelt in haar persbericht dat toestemming voor die verlaging alleen mag ‘als zeker is dat het de natuurlijke kenmerken van Natura 2000-gebieden niet aantast.’ Volgens de rapporten waarop de snelheidsverlaging is gebaseerd, is onzeker of de natuurlijke kenmerken van enkele Natura 2000-gebieden worden aangetast. ‘Niet kan worden uitgesloten dat (…) aanvullende maatregelen nodig zijn om de toename van stikstofdepositie weg te nemen. Deze aanvullende maatregelen zijn nog niet uitgevoerd’, zo meldt het persbericht. De onzekerheid is volgens de rechtbank in strijd met de Habitatrichtlijn. Daarom had de provincie Noord-Holland de snelheidsverlaging niet mogen toepassen bij de vergunningverlening.

Onvoldoende geborgd

Volgens Wösten, huisjurist van Mobilisation for the environment (Mob), gebruikt de rechter ‘een soortgelijk verwijt als het verwijt dat de Raad van State aan de PAS-uitspraak ten grondslag legde.’ In 2019 oordeelde de rechter dat het Programma Aanpak Stikstof (PAS) niet voldeed omdat de emissiereductiemaatregelen in het plan onvoldoende waren geborgd en tegelijkertijd nieuwe stikstofbronnen werden toegestaan.

Mini-PAS

Het emissieregistratiesysteem is, aldus Wösten, een ‘mini-PAS’ en voorlopig onbruikbaar voor vergunningverlening. ‘Andere vergunningsbesluiten die zijn gebaseerd op de stikstofbank en bij de rechter zijn aangevochten zullen waarschijnlijk eveneens sneuvelen’, voorspelt hij. Ook legalisatie van PAS-melders komt volgens hem op losse schroeven te staan. ‘Immers, het Kabinet is van plan om de PAS-melders op basis van het positief saldo van de stikstofbank te legaliseren. De vraag is echter of de stikstofbank nog wel een deugdelijke basis kan bieden voor legalisatie.’

Hetzelfde gebrek

Onderliggend probleem is, redeneert de Mob-jurist, dat het kabinet geen onderscheid maakt tussen enerzijds beschermingsmaatregelen, nodig om ernstig aangetaste natuur hersteld te krijgen, en anderzijds maatregelen om de stikstofneerslag door nieuwe plannen te compenseren. In het PAS is zo’n onderscheid niet gemaakt, zo oordeelde de rechter, en ‘aan de stikstofbank kleeft’, meent Wösten, ‘waarschijnlijk hetzelfde gebrek.’