Musea zien onzekere toekomst tegemoet

Binnenlands Bestuur wijdt een korte serie aan de gevolgen van de sterk gestegen energieprijzen voor gemeenten. Hoe kunnen ze broodnodige infrastructuur ondersteunen en door de winter helpen? In deel twee: het museum.

In verband met de hoge energieprijzen sluit Museum Thorn vanaf 2 november ‘tot nader order’ de deuren. Het museum is gehuisvest in één van die karakteristieke witgeschilderde monumentale panden die van het stadje al decennialang een toeristische trekpleister maken. ‘Prachtig pand, maar enorm slecht geïsoleerd’, zegt bestuurslid en vrijwilligster Yvonne van Mierlo.

‘Gaat niet’

De energiekosten lagen in het verleden rond de 600 euro per maand, dat werd onlangs 1300 euro en voor volgend jaar verwacht het museum op jaarbasis bijna 50.000 euro kwijt te zijn. ‘Dat is meer dan er hier jaarlijks binnenkomt aan entree, museumjaarkaarten en subsidie bij elkaar. Dus dat gaat niet.’

Overal

Het pand, middenin het historische centrum, is eigendom van de gemeente Maasgouw, dus daar klopte voorzitter Wim Boonen een tijd geleden al aan om te horen of er enige financiële ondersteuning mogelijk was. Nee dus. Want de stad, acht dorpen en negen buurtschappen die onder de gemeente Maasgouw vallen, kennen allemaal een uitgebreid en rijk verenigingsleven ‘en de energieproblematiek speelt overal’.

Verduurzaming

Begrijpelijk, maar het zit ze ook niet helemaal lekker bij het museum, zegt bestuurslid Van Mierlo. ‘We zitten in een pand van de gemeente, dat allang niet meer voldoet aan de eisen van de tijd. We hebben al eens gepraat over de mogelijkheden van verduurzaming – we zitten hier nog met enkel glas – en de plaatsing van zonnepanelen, maar dat lag ingewikkeld. Nu zijn we daar dus het slachtoffer van.’

Neerwaartse spiraal

De Museumvereniging trok vorige maand ook al aan de noodklok. De bezoekersaantallen dalen sterk. Van 32,6 miljoen in 2019 naar 13,2 miljoen in 2020 en 11,8 miljoen in 2021. Dat kwam natuurlijk deels door corona, maar het gevolg van de dalende inkomsten is ook dat er steeds minder tijdelijke tentoonstellingen worden gemaakt. ‘Als er meer tijdelijke tentoonstellingen zijn hebben mensen vaker de neiging de deur uit te gaan en nemen de inkomsten van musea toe. Nu is er dus sprake van ‘een neerwaartse spiraal’, aldus de museumvereniging. ‘Daar bovenop komen nog de stijgende kosten voor energie en materialen voor tentoonstellingen.’

Bulkcontract

Anne de Haij, algemeen directeur van stedelijk museum Schiedam, ziet ook donkere wolken opdoemen. ‘We nemen energie af via een bulkcontract dat de gemeente Schiedam heeft bij Vattenfall en DVEP. Daar hebben we jarenlang de vruchten van geplukt met lage tarieven, maar nu blijkt dat we per januari 2023 vier of vijf keer zoveel gaan betalen. Onze jaarlijkse energielasten gaan van 83.000 naar 230.000 euro. We zijn maar een klein museum met een bescheiden basissubsidie, deze stijging kunnen we absoluut niet opvangen. Ook al doe je 1 of 2 euro op de ticketprijs, bestel je dat printerpapier niet of zou je dat ene tijdelijke contract niet verlengen: dat weegt daar niet tegenop. We hebben een heel groot probleem.’

Gezamenlijk

Natuurlijk gaan ze met z’n allen ‘met de kaasschaaf en de stofkam’ door de organisatie heen, zegt De Haij, maar ze verwacht daar niet de oplossing. ‘Ik wil natuurlijk snel met de gemeente aan tafel: dit pand huren we van de gemeente, we beheren de collectie van de gemeente Schiedam, we moeten gezamenlijk kijken hoe we hier uit komen.’

Spaargeld

Het museum heeft wel wat ‘spaarpotjes’: bedoeld voor spraakmakende grote tentoonstellingen die al in voorbereiding zijn en voorfinanciering vragen, waarbij ook fondsen zijn betrokken. ‘Maatschappelijk gezien vind ik het niet door de beugel kunnen dat je met dat geld de energierekening gaat betalen. De programmering is voor een museum natuurlijk de belangrijkste reden van bestaan.’ Anne de Haij: ‘Bovendien is in tijden van somberheid en pessimisme de gemiddelde Nederlander júist toe aan een verzetje, zoals museumbezoek. Als we niks doen kunnen we nog een paar jaar open blijven van ons spaargeld en zijn we daarna failliet.’