Met BBB in de provincie zal de revolutie niet uitbreken

Eén ding is duidelijk: als de BoerBurgerBeweging (BBB) na de statenverkiezingen van 15 maart zoals verwacht een stevige positie verovert in de provincies, zal er geen revolutie uitbreken.

Neem de cruciale provincie Gelderland, waar qua oppervlak de helft van de Natura 2000-gebieden ligt. Daar is de afgelopen vier jaar door CDA-gedeputeerde Peter Drenth gezocht naar een uitweg uit de stikstofcrisis, die in 2019 begon met het torpederen van het toenmalige Programma Aanpak Stikstof (PAS) door de Raad van State. Peter Drenth is nu opnieuw de lijsttrekker van het CDA.

‘Daar kan ik niet tegenaan schoppen’, zegt BBB-lijsttrekker Rik Loeters. De Gelderse lijn van Peter Drenth, met nadruk op vrijwillige uitkoop en het stimuleren van technische innovaties op het boerenerf, krijgt zijn goedkeuren. ‘Het belangrijkste is dat het coalitiebestuur bleef inzetten op het jaar 2035 uit de stikstofwet, en niet op het jaar 2030 uit het coalitieakkoord.’

Constructief

Wie de lokale verkiezingsprogramma’s van de BBB leest in de provincies waar de partij het goed zal doen, leest constructieve teksten. Ja, onteigening van boerenbedrijven is geen optie. De focus op stikstofemissies moet verruild worden voor een focus op geobserveerde natuurkwaliteit van natuurgebieden. En berekeningen met stikstofmodellen moeten plaats maken voor metingen. Maar de BBB wil zich niet anders dan aan de wet houden. ‘Zolang deze wet nog niet van tafel is, hebben we ermee te dealen’, zegt Loeters.

De enige grote provinciale partij die werkelijk radicaal tegen het stikstofbeleid is, is de PVV. Wellicht juist omdat de PVV zó contrair is, wordt die partij nauwelijks genoemd in het stikstofdebat.

Het tempo

Het is nu vooral het tempo waar de grootste politieke strijd om plaatsvindt. In de huidige stikstofwet zit een harde resultaatverplichting: in 2025 moet 40  procent van de stikstofgevoelige Natura 2000-gebieden onder de kritische depositiewaarde (kdw) zitten. In 2030 50 procent en in 2035 74 procent. In de Tweede Kamer dienden BBB en JA21 begin februari een initiatiefnota in om deze harde grenspalen te verwijderen. Tegelijkertijd stapte Greenpeace naar de rechter om het kabinet juist tot nog strakkere tijdsdoelen te dwingen. Volgens Greenpeace kunnen meerdere Natura 2000-gebieden niet nog langer wachten.

Niet haalbaar

Maar wie kijkt naar de planning, ziet dat het nagenoeg onmogelijk is het eerste stikstofdoel van 2025 te halen. Op 1 juli dit jaar moeten de provincies, die het stikstofbeleid uitvoeren, hun gebiedsplannen indienen bij het ministerie van Landbouw. Vanaf 2024 komt dan de bijna 25 miljard euro vrij van het Transitiefonds, waarop de provincies een beroep kunnen doen. Dat betekent dat de provincies minder dan een jaar hebben voor de eerste deadline afloopt: om gebiedsplannen werkelijkheid te maken, extra boerderijen uit te kopen en stalaanpassingen te doen. ‘Het is vrijwel onmogelijk dat goed te doen’, zegt nauw betrokken onderzoeker Gerard Ros van Wageningen University & Research en het adviesbureau Nutriënten Management Instituut (NMI).

Naar de rechter

Ook Johan Vollenbroek, zelf een Gelderlander en voorman van actiegroep MOB, gelooft niet dat het doel van 2025 gehaald wordt. En wat gebeurt er als die deadline verloopt? ‘Natuurlijk gaan clubs dan naar de rechter. Als Greenpeace het niet doet, doen wij het wel. Natuurlijk stappen wij dan naar de rechter.’

Sander Kole, natuurjurist aan de Open Universiteit, beseft al evenzeer dat de deadline van 2025 onhaalbaar is. ‘Als je kijkt wat tot dusver is gebeurd, kan ik kort wezen: eigenlijk is er nog niet eens een begin gemaakt van de uitvoering van de maatregelen die nodig zijn om dat doel te realiseren. Ik vermoed eerlijk gezegd dat het merendeel van de provincies die gebiedsplannen niet voor 1 juli klaar heeft.’

Lees de rest van het uitgebreide achtergrondartikel in BB05.