Loket gemakkelijke oplossingen is dicht

De vermeende ontwrichtende impact van webwinkels op ons winkellandschap is door het recente boek, met de slim gekozen titel, #watnoueindewinkels teruggebracht tot normale proporties. Bestuurders zullen het vanaf nu wel uit hun hoofd laten de leegstand in binnensteden en wijkcentra lekker makkelijk toe te schrijven aan het web. De crisis is gelukkig ook voorbij, dus dat kan ook geen makkelijk excuus meer zijn.

Webwinkelen zal zeker blijvende impact houden, maar we moeten nuchter blijven en oog hebben voor de echte oorzaken van de leegstand, namelijk het forse overaanbod aan winkels en regionaal samenwerkingsgeploeter. Mijn grote probleem met het zonnige  #watnoueindewinkels is dat men denkt te kunnen dweilen met de kraan open en zich laat verblinden door de successen in de kopgroep van 20-25 sterke binnensteden. Voorbij wordt gegaan dat we gewoon teveel winkelruimte hebben voor 17 miljoen Nederlanders en harde ingrepen in menig regio noodzakelijk zijn. Bovendien groeit het besef dat makkelijke oplossingen als gratis WiFi, gratis parkeren (kost heel veel geld), wat langer open op zondag en extra bloembakken (de beruchte ‘hanging baskets’) en kunst het tij niet gaan keren. Het loket gemakkelijke binnenstadsexcuses en -oplossingen is dicht. Als je een oplossing gratis noemt, weet je al genoeg.

Fundamentele keuzes

Het wordt tijd fundamentele keuzes te maken met betrekking tot binnensteden. We zien en spreken gelukkig veel centra die wel willen kiezen en echt willen ingrijpen. Dit betekent politiek gedoe, forse investeringen functies te verplaatsen naar het centrum en niet kiezen voor de weg van de minste weerstand door meer vierkante meters toe te voegen in verband met grondopbrengsten. Er wordt op menig plek gewerkt aan het compacter en vitaler maken. Kiezen voor je kloppend hart betekent pijnlijke keuzes maken over transformatie van aanloopstraten, geen retail op bedrijventerreinen en verdere branchevervaging van woonboulevards. Cruciaal is nu de rug recht te houden tot de raadsverkiezingen 2018.  

Concreet maken

Uitdaging is concreet te maken wat werken aan een vitale binnenstad betekent. Het is zaak (regionaal) samenwerken op een veel hoger plan te brengen met harde afspraken. Dit is niet morgen geregeld, maar wel noodzakelijk. We hebben voor veel te veel Nederlanders winkels gebouwd en alleen door fors te hakken en schrappen in overaanbod ontstaat een gezonde retailmarkt.

Fysiek winkelen in binnensteden heeft natuurlijk toekomst, winkelen blijft een voorname reden voor bezoek aan de binnenstad en laten we stoppen met alle onheilsboodschappen over winkels. Probleem is echter wel dat ook #watnoueindewinkels ondanks de optimistische en luchtige toon, de binnenstad niet bevrijdt van de gijzeling door het retaildebat.

Verschuiving van functies

Duidelijk is wel dat het aantal winkels in centra gaat afnemen, net als blik op straat. Voet, fiets en OV worden belangrijker, vanuit ecologie en economie is meer groen en water in menig centrum nodig en er vindt een functieverschuiving plaats. In de toekomst wordt er meer gewoond in de binnenstad, het belang van cultuur, evenementen enerfgoed/historie neemt toe, de werkfunctie wordt belangrijker en de roep om functies als zorg, onderwijs en brede cultuur terug te halen naar de binnenstad neemt toe. Ik besef dat dit complexe en langjarige processen zijn die allesbehalve gratis zijn, maar dat hoort ook bij kwalitatief zorgen voor je hart. Tot mijn spijt heb ik toch een makkelijke oplossing over het hoofd gezien. Bezuinig niet op een schone, hele en veilige binnenstad. Hier is goedkoop op termijn zeer duurkoop.

Het Lectoraat Brainport van Fontys Hogeschool geeft de aftrap voor het onderzoeksproject de Ondernemende Binnenstad met een gratis congres op 29 juni.