Waterschap Limburg moet oefenen met crises

Waterschap Limburg moet ervoor zorgen dat crisisfunctionarissen zich bewuster zijn van het crisisplan en moet crisis-scenariosessies organiseren. Dat adviseert het COT, Instituut voor veiligheids- en crisismanagement, in Een crisis van ongekende omvang, waarin het de aanpak van de watercrisis van juli 2021 evalueert. Daarbij overstroomde onder andere een deel van Valkenburg.

Heldere taakverdeling

Het COT adviseert ook dat de verschillende crisisteams van het waterschap onderling meer en beter afstemmen en zorgen voor een heldere taakverdeling tijdens een crisis. Verder adviseert het instituut 'dat besluiten tijdig worden gedeeld met alle betrokken teams' en dat wordt gecontroleerd of besluiten daadwerkelijk zijn uitgevoerd. 'In de waan van de crisis worden soms ogenschijnlijk simpele en reguliere zaken vergeten, wat kan leiden tot onnodige risico’s', schrijven de onderzoekers.

Zeer uitzonderlijk

Begin juli 2021 zijn er in korte tijd zware regenbuien. In Limburg valt in 48 uur wat normaal in ruim twee maanden valt, plaatselijk valt meer dan 15 centimeter. In dezelfde periode is er noodweer in de Duitse Eiffel en delen van België. Het hoogwater dat zodoende ontstaat is, aldus het COT, 'zeer uitzonderlijk' en er is sprake van opeenvolgende (lokale) crises. Regenwaterbuffers overstromen en er stroomt 'excessief' regenwater van de Limburgse heuvels, lokale rivieren zoals de Gulp, Geul en Roer lopen over en de Maas stijgt extreem snel. Waterschap Limburg (WL) krijgt een 'crisis van ongekend omvang' voor de kiezen waarbij 'de meest onvoorstelbare scenario’s (werden) overtroffen; de hoogte en de snelheid van het water zorgde niet alleen voor wateroverlast maar ook voor potentieel gevaarlijke situaties.'

Inschattingen

Het COT-rapport, dat is opgesteld in opdracht van WL, behandelt de periode van 12 juli 2021, waarop WL de eerste acties nam, tot 22 juli 2021, toen de crisisorganisatie werd afgebouwd. Het COT kijkt niet, zo meldt het rapport, of 'inschattingen, metingen en voorspellingen voorafgaand aan het hoge water' deugen. 

Verwarring

Twee weken voor de crisis had WL het crisisplan 2021-2025 vastgesteld. Oefeningen daarvoor waren gepland voor het derde kwartaal van 2021, omdat er dan normaalgesproken geen hoogwater is. Daardoor was het crisisplan 'nog niet geheel doorleefd' op het moment dat de crisis uitbrak. Uit interviews met WL-medewerkers bleek dat voor 'ruim 85% van de respondenten' niet helder was 'hoe de afstemmingslijnen in de nieuwe structuur liepen en voor 80% van de respondenten was het niet duidelijk welke rollen er waren en hoe mandaten geregeld waren.' Dat heeft geleid tot 'verwarring bij meerdere medewerkers.'

Onbereikbaar

Hoewel teams die in hetzelfde pand werkten elkaar informeerden ontbrak 'tussentijdse afstemming met alle overige coördinatoren in het veld', aldus het rapport. Vergaderingen waren niet op elkaar afgestemd, teams werden overvraagd en waren onbereikbaar. Bovendien ontbrak de eerste drie dagen een actueel overzicht van alle diensten, 'waardoor het niet bekend was wie men moest bellen.' Daardoor werkten teams langs elkaar heen.

Improvisatievermogen

'Dat veel goed is gegaan is grotendeels te danken aan de flexibiliteit, betrokkenheid, doorzettingsvermogen en improvisatievermogen van eenieder', concluderen de onderzoekers. 'Hierdoor zijn veelal tijdig noodmaatregelen genomen.'