Koester de blokkendozen

Het ruimtelijke ordeningsdebat wordt eenzijdig gedomineerd door de woningnood. Belangengroepen en ook de politiek overschreeuwen elkaar met allerlei niet altijd even breed gedragen plannen, agenda’s en manifesten om meer en sneller, maar gelukkig wel, honderdduizenden duurzamere woningen te realiseren.

Recent voorbeeld is de Tweede Kamermotie van Koerhuis en Ronnes om provincies en regio’s op te roepen bovenop de te bouwen aantallen jaarlijkse 75.000 woningen, nog eens 30 procent extra te gaan overprogrammeren. Kamerleden gaan hiermee totaal voorbij aan lopende regionale afspraken onder regie van provincies en samenwerking tussen gemeenten. Daar ligt de verantwoordelijkheid zoals het is afgesproken.

Zorgelijker is dat dit soort best goed bedoelde ad hoc oproepen ervoor zorgen dat we ons alleen maar verder blindstaren op woningbouwtargets en zonder betrokkenheid en normale participatie van bestaande ondernemers, de werklocaties inkleuren met woningen. Bedrijventerreinen zijn het kind van de rekening.

Het sentiment is dat ze toch lelijk en kwalitatief laagwaardig zijn. Wat moeten we met al die dozen waar ook nog eens weinig wordt verdiend. Geregeld lees je dat er veel leegstand op bedrijventerreinen is, maar feitelijk heeft men het over kantoorlocaties waar inderdaad teveel leegstand is. Uit analyses van Cushman&Wakefield blijkt dat er geen leegstand, maar juist schaarste is aan kleinschalige bedrijfsruimte. Tenslotte krimpt de (maak)industrie als gevolg van onder meer digitalisering, globalisering, verdienstelijking en transitie van onze economie toch of verdwijnt deze na andere goedkopere lonenlanden. Reshoring wordt onterecht gezien als een niche

Vergeten wordt dat het in de maakindustrie gaat om zo drie miljoen meer stuwende banen. Dit betekent dat deze banen ook nog honderdduizenden banen opleveren in andere sectoren. Maakindustrie is de drijvende kracht achter de regionale economie. Als lector de ondernemende regio ervaar ik dit dagelijks in de Brainportregio. Tel daar dan ook nog eens bij op dat zeker 30 procent van de beroepsbevolking werkt op bedrijventerreinen. Deze werkgelegenheid kent daarbij een relatieve oververtegenwoordiging van lager en middelbaar geschoold werk, die graag niet te ver van hun woonplaats af wonen.

Het uitplaatsen van bedrijven ‘de regio in’ betekent vaak dat de banen bij deze bedrijven niet meer bereikbaar zijn voor oorspronkelijke werknemers. Het sociaal economisch belang van bedrijventerreinen is groot. Gemeenten streven naar een inclusieve samenleving voor alle opleidingsniveaus. Het koesteren van industrieel getint werk op bedrijventerreinen sluit hier naadloos op aan.

Illustratief is het debat over de toekomst van het bedrijventerrein Schieoevers waar de gemeente Delft vanaf de tekentafel graag duizenden woningen wil realiseren. De ondernemers in dit gebied waren zo slim via Roots advies aan te tonen dat hier 4.900 banen geconcentreerd zijn en op jaarbasis meer dan 660 miljoen euro aan toegevoegde waarde wordt gecreëerd.

Kenmerkend is dat de betrokkenheid van gevestigde bedrijven en eigenaren bij de planvorming in het gebied beperkt is. Toch gaat het even om ruim 9 procent van de werkgelegenheid en circa 17 procent van de toegevoegde waarde in Delft. Naast het tekort aan ruimte voor wonen in de regio Delft blijkt er ook een groot tekort aan ruimte voor logistieke bedrijven en hoogwaardige maakindustrie. Je zou denken dat regionaal ook wordt nagedacht over het feit dat de mensen die gaan wonen in de woningen die je wil bouwen ook ergens moeten werken.

Bedrijven kiezen voor bedrijventerreinen vanwege duidelijkheid en investeringszekerheid. De huidige eenzijdige focus op woningbouw zorgt juist voor onduidelijkheid en investeringsonzekerheid. Investeer daarom enerzijds in beheer, onderhoud en handhaving op bestaande terreinen. Zorg anderzijds voor meer kennis over economisch belang van bedrijventerreinen en wat bestaande bedrijven op bedrijventerreinen beweegt. In een vitale stad wordt ook gewoon gewerkt.

Cees-Jan Pen

Lees hier meer columns van Cees-Jan Pen