‘Krimp is geen lokaal probleem, maar landelijk’

Je kunt krimpregio’s geen krimp verwijten als het nationaal beleid is om te focussen op de sterke steden en de Randstad. Dat stelt Bettina Bock, socioloog en aangesteld als bijzonder hoogleraar Bevolkingsdaling en leefbaarheid in Noord-Nederland aan de Rijksuniversiteit Groningen. In haar oratie afgelopen dinsdag plaatste Bock vraagtekens bij de decentralisering van het krimpbeleid.

Focus op de Randstad 

Volgens Bock is de bevolkingsdaling in de krimp- en anticipeergebieden mede het gevolg van de focus van beleidsmakers op een florerende Randstad en stedelijke regio’s. Het beleid legt veel nadruk op de eigen verantwoordelijkheid van krimp-regio’s en provincies; tegelijkertijd is er zo weinig besef van gedeelde verantwoordelijkheid, verbondenheid en solidariteit, volgens Bock. Waarom is er geen sprake van beleid dat bevolkingsdaling en verstedelijking in samenhang en integraal aanpakt, vraagt ze zich af.

Geen lokaal probleem

In een interview dat in het volgende nummer van Binnenlands Bestuur verschijnt zegt Bock daarover: ‘Landelijk is men erg geneigd is om oplossingen te zoeken voor probleemgebieden. Maar dit is één Nederland, met drukke en minder drukke plekken. Dat mensen van de ene naar de andere plek trekken, is geen lokaal probleem, maar landelijk en zelfs Europees. Er verdwijnen geen mensen, ze verhuizen. De gevolgen van hun vertrek kun je niet tot een lokale verantwoordelijkheid maken.’

Territoriale ongelijkheid

De focus op het stedelijk gebied leidt volgens de hoogleraar tot toenemende territoriale ongelijkheid: ongelijkheid tussen welvarende centrale gebieden en minder welvarende gebieden in de periferie. Deze randgebieden zijn sociaaleconomisch zwakker, er is minder gezondheid, minder vertrouwen in de overheid. ‘Dit is versterkt door nationaal beleid: de focus op groeigebieden, investeren in de stad als motor voor de economie. En tegelijkertijd de knip met krimpregio's, waar ze zelf krimpproblemen moeten oplossen. Daarmee creëer je perifere gebieden, die je ook nog eens verwijt dat ze krimpen.  Bestuurders in deze gebieden zeggen: Je kan ons niet afschrijven, wij zijn ook belangrijk.’

Polariserende samenleving

De bevolking in die gebieden staat er volgens Bock in alle opzichten slechter voor en dat heeft gevolgen voor hun gevoel van vertrouwen in de overheid en optimisme over de toekomst. ‘Terecht beginnen politici zich daar nu zorgen over te maken; de polariserende samenleving vertaalt zich in stemgedrag en wordt daarom volgens mij een van de grote thema's bij de komende verkiezingen.'

Ook waarschuwing van planbureau

Juist vorige week publiceerde het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) de ‘Balans van de Leefomgeving 2016: Richting geven - Ruimte maken’, met daarin een vergelijkbare conclusie: Het rijksbeleid om sterke regio’s sterker te maken om de internationale concurrentiepositie te verbeteren, zet andere regio’s in Nederland op achterstand. Dat leidt tot regionale verschillen in inkomen, opleiding, werkgelegenheid en gezondheid, aldus het PBL.

Lees in het volgende nummer van Binnenlands Bestuur (7 oktober) het interview met Bettina Bock: ‘'Er is geen leegte in Nederland'