Informatieplicht als bezemwagen

Ineens was daar eind vorig jaar de informatieplicht in het kader van de Wet Milieubeheer. Gemeenten, scholen en bedrijven moesten vóór 1 juli 2019 aangeven welke energiemaatregelen ze in hun pand hadden getroffen; maatregelen die zich naar verwachting van het rijk binnen vijf jaar terugverdienen.

Niet echt spannend. Veel gemeenten hadden deze maatregelen al genomen of goede argumenten om het niet te doen, bijvoorbeeld omdat het pand binnen twee jaar zou worden gerenoveerd of gesloopt. Maar om aan de plicht te voldoen moesten ze wel veel nutteloze details opzoeken, bijvoorbeeld of er een LED-lampje in de lift zat. Het invullen kostte gemeenten, afhankelijk van het aantal panden dat ze hadden, dagen of soms zelfs weken. Niet echt motiverend. 

‘Kunnen we er niet vanaf, Ingrid?’, vroegen diverse gemeenten me begin dit jaar, toen de omvang van het werk begon door te dringen. Dacht het niet. Daarvoor was het te laat. Er zat niets anders op dan braaf te doen wat ons werd gevraagd en dan maar te kijken wat we ervan kunnen leren.

Dat hebben we gedaan. Zo hebben we bij Bouwstenen het hele proces met een gemeente en school doorlopen en gevolgd. Ook hebben we in diverse gemeentelijke netwerken kennis en ervaring met de informatieplicht uitgewisseld. Om het geheel af te maken hebben we na de zomervakantie samen met de VNG ook nog een brede enquête onder gemeenten uitgezet. Wat heeft de informatieplicht ons gekost en opgeleverd? Een mooie evaluatie waar niemand om had gevraagd, maar toch heeft gekregen.

Conclusie: je kunt de informatieplicht zien als een soort bezemwagen. Het heeft best wel wat gemeenten ertoe aangezet het eigen energiegebruik onder de loep te nemen. Vaak lagen de rekeningen daarvan op een andere afdeling dan de afdeling die het pand beheerde. Dat is winst en meteen ook vrijwel de enige winst. Op basis van deze informatie kan de gemeente een concreet plan maken om energie te besparen en ik mag hopen dat  daarbij naar meer zaken wordt gekeken dan het ‘in-5-jaar-terug-te-verdienen-lijstje’.

Conclusie is echter ook dat veel gemeenten hun energiegebruik al wél op het netvlies hadden en in hun denken en hun aanpak al veel verder waren dan de informatieplicht behelst. Zij hebben alleen maar last van de informatieplicht gehad en werden hierdoor eerder van het werk gehouden dan dat het vooruit hielp. 

Kortom; de regeling is te algemeen gesteld. Een bezemwagen is mooi, maar moet de kopgroep niet in de weg rijden. We hebben die kopgroep hard nodig om ons de weg te wijzen naar aanpakken die werken en nieuwe aanpakken te verzinnen. Dus graag bij nieuwe wetgevingstrajecten in Den Haag iets meer aandacht, oor en ruimte voor de gedreven wegverbreiders in den lande.

Ingrid de Moel 

Lees hier meer columns van Ingrid de Moel