Industrie stuurt ene na andere brandbrief naar Den Haag

De brievenbus van politiek Den Haag zit inmiddels vol met brandbrieven van de Nederlandse industrie. Daaruit zal rijkelijk worden geciteerd tijdens het plenaire debat in de Tweede Kamer donderdagavond over de toekomst van de industrie. Ook lokale bestuurders, met industrieclusters in hun provincie of gemeente, maken zich druk over het Nederlandse investeringsklimaat. Onder hen bijvoorbeeld de Rotterdamse wethouder Robert Simons en de Zuid-Hollandse gedeputeerde Arne Weverling, maar ook de Limburgse gedeputeerde Stephan Satijn.

Fabriekssluitingen

In het industriegebied in de Rotterdamse haven laten nu al meerdere internationale bedrijven hun chemische fabrieken sluiten. Een aantal jaren geleden gold dat voor alumuniumproducent AluChemie, in 2024 voor een plasticfabriek van het bedrijf Indorama, evenals voor een raffinaderij van de Gunvor Group.

Eerder deze week werd bovendien bekend dat de chemiefabrieken van de bedrijven LyondellBasell en Tronox dichtgaan. De ene fabriek produceerde pigmenten, de andere basismaterialen voor onder andere matrassen, meubels en voedselverpakkingen, aldus Port of Rotterdam.

In datzelfde persbericht staat: ‘Het Havenbedrijf ziet dat de hoofdkantoren van bedrijven in het hele gebied, waaronder in de Rotterdamse haven, zich beraden op hun aanwezigheid en investeringen in Europa.’

Jobstijding

In reactie op deze jobstijding hameren de gemeente Rotterdam en provincie Zuid-Holland nogmaals op de brandbrief die ze samen afgelopen februari naar politiek Den Haag stuurden. Hun klemmende oproep aan de regering bevat onder meer: stop met eigen heffingen bovenop de EU-regels, zoals de CO2-belasting voor de industrie en de plastic taks; doe iets aan de hoge nettarieven; pak de netcongestie aan; ontwikkel een juridisch houdbaar plan voor verregaande stikstofreductie.

Ondertussen uitte ook de Limburgse gedeputeerde Stephan Satijn deze week zijn zorgen in een interview aan De Telegraaf, dat hij samen deed met directeur Koos van Haasteren van industrieterrein Chemelot in Sittard-Geleen. ‘Vijf kilometer naar het westen in België en vijf kilometer naar het oosten in Duitsland ben je tientallen miljoenen per jaar minder kwijt aan energiekosten’, zei die laatste. 

Voor Chemelot is het Saoedische chemiebedrijf SABIC erg belangrijk. Van Haasteren: ‘Europa heeft al een concurrentie-achterstand als het gaat om energiekosten en Nederland doet daar binnen Europa nog een schepje bovenop met extra energie-heffing, CO2-heffingen en dadelijk de plastic-heffing.’

Ondernemingsraden

In 2023 ging er een brandbrief van ondernemingsraden van 28 industriële bedrijven naar Den Haag. Twee van die bedrijven (Gunvor en Tronox) sloten sindsdien vestigingen in Rotterdam. Zij klaagden: ‘De bedrijven worden met zware extra lasten opgezadeld, die nergens anders in Europa of zelfs ook de wereld gelden. (...) Het kabinet overweegt onder meer de belasting op energie voor de industrie ingrijpend te verhogen.’ Terwijl verduurzaming moeilijk is ‘doordat elektriciteitsnetten nog niet versterkt zijn en de nieuwe infrastructuur van de toekomst (bijvoorbeeld voor waterstof of voor CO2) ontbreekt.’

Kunststof

In november 2024 volgde een noodkreet op papier van de Federatie Nederlandse Rubber- en Kunststofindustrie (NRK). In dit geval ging het om de nieuwe Nationale Circulaire Plastic Norm, die een bijmengnorm van gerecycled plastic behelst. Ook hier was de klacht dat het ontbreken van een gelijk speelveld funest kan zijn: ‘Dit wordt veroorzaakt door het kostennadeel dat de bijmengplicht oplevert voor Nederlandse kunststofverwerkers in combinatie met het vrije handelsverkeer in de EU, waardoor buitenlandse kunststofverwerkers, waarvoor de bijmengplicht niet geldt, hun afzet en marktaandeel in Nederland vergroten.’

In Emmen ging recent het bedrijf TRH Recycling failliet, dat kunststof hergebruikt. Niet veel eerder gebeurde dit ook met branchegenoot Umincorp in Rotterdam. Vanwege de malaise stuurde ook de Vereniging Afvalbedrijven al een brandbrief. Deze industrie wil vooral bescherming tegen de toevloed aan goedkoop niet-gerecycled plastic uit China en de VS. 

Industrietop

Afgelopen februari hield werkgeversorganisatie VNO/NCW een industrietop, waar onder andere klimaatminister Sophie Hermans aanwezig was. Ook tijdens deze top was de klacht dat Nederland zijn concurrentiekracht ondergraaft: ‘Vooral met de hoge energietarieven loopt Nederland zwaar uit de pas. Maar ook extra nationale heffingen, zoals de CO₂-heffing en de plastic-heffing, maken het lastig concurreren. Daarnaast stagneert de aanleg van infrastructuur zoals aansluitingen voor elektriciteit, CO₂-opslag en waterstof. Dat komt mede door het onvoorspelbare en uitgebreide vergunningenmoeras dat Nederland is geworden.’

Als antwoord op Kamervragen van het CDA laat klimaatminister Sophie Hermans weten dat het kabinet bij elke voorjaarsnota een speelveldtoets meestuurt. Dus die komt er binnenkort weer aan. ‘Uit eerdere speelveldtoetsen blijkt inderdaad dat de CO₂-heffing het risico op weglekeffecten verhoogt’, schrijft zij. ‘Een stapeling met andere maatregelen (zoals het afschaffen van bepaalde vrijstellingen in de energiebelasting) kan een groter weglekeffect hebben.’