Het Waterloo van de Waterschappen
In mijn studietijd in Utrecht behoorde ik tot een van de schaarse studenten die waterstaatsrecht èn waterschapsrecht als bijvak kozen, gedoceerd door de onvolprezen professor Steenbeek. Ik heb er veel genoegen aan beleefd.
Dat genoegen is de afgelopen jaren in snel tempo vergald. De toekomst van de oudste democratie van Nederland is in mijn ogen verkwanseld. Op de site van BinnenlandsBestuur geeft 70% mij gelijk.
Er is al heel wat geschreven en gezegd over de waterschapsverkiezingen. Of ze wel of niet gehouden moeten worden. Of ze anders gehouden moeten worden. Wat het allemaal niet kost. Of het wel geheim genoeg is.
Wat mij betreft; deze vragen zijn over een jaar of vijf overbodig. Dankzij de deelname van politieke partijen zal ook het gewone politieke spel bij de waterschappen zijn intrede doen. En dat zal er voor zorgen dat de waterschappen zoals ze nu bestaan binnen een mum van tijd hun eigen Waterloo zullen vinden.
Nu is het nog zo dat de waterschappen redelijk in de luwte mogen en kunnen werken. Gekozen bestuurders worden niet afgerekend op hoe vaak ze in de media verschijnen, op imago cijfers en of ze wel ‘goed’ liggen. Terecht, in een functionele democratie heb je geen boodschap aan liberale of socialistisch rimram. Een waterschap laat je autonoom werken of je integreert hun taak in het bestaande systeem. Met de huidige politisering drijf je de waterschappen regelrecht in de armen van de provincies.
En misschien is dat wel helemaal niet zo slecht. Uiteindelijk bepalen ook nu de provincies al in overwegende mate het waterbeleid en verworden de waterschappen min of meer tot uitvoeringsorganisaties.Kortom, nu de functionele democratie is ingeleverd voor de representatieve democratie gaan de geijkte politieke wetten gelden. Je krijgt de mannetjesputters, de achterkamertjes en de coalities.
Nog een doemscenario. Ik zie het al helemaal voor mij. Overtollig ‘kader’personeel van een partij wordt gedumpt bij de waterschappen. Weten van niets, zijn ongemotiveerd en zitten hun tijd uit. Of omgekeerd, het Waterschap als opstap naar een volgend niveau. Dan krijg je personen die zich meer druk maken over de gemeente of provincie dan over de veiligheid. Ik voorspel u, de representatieve democratie zorgt ervoor dat er straks twaalf waterschappen over zijn. Juist, dat zijn de twaalf provincies.
Ed Nijpels
1. Zoals je zou behoren te weten, zijn de tegenwoordige all-in waterschappen volgens de Europese Kaderrichtijn Water gebaseerd op watersysteem- of stroomgebiedgrenzen. En helaas voor (oud-)CdK's met territoriumdrift, pleegt water volgens natuurkundige i.p.v. provinciale wetten te stromen. Daarom zijn er ook 26 waterschappen en 12 provincies en omvat b.v. het beheergebied van Wetterskip Fryslân ook een stukje Groninger Westerkwartier.
2. Het is maar goed dat het oud-liberale censuskiesrecht van de eigenaarsdominantie in de waterschapswereld langzamerhand wordt gedemocratiseerd, wat mij (en vele anderen met mij) betreft helemaal in 2012. Water gaat immers niet alleen boeren en andere grootgrondbezitters, maar alle burgers (ingezetenen) aan!
3. Tot nu toe hebben de gekozen waterschapsbestuurders op persoonlijke titel zitting en wie controleert hen? Met het lijstenstelsel per 2009 worden waterschapsbestuurders democratisch gekozen, moeten volgens de lijnen van hun partij of belangengroepering overleg voeren, en worden op hun besluiten bij de volgende verkiezingen afgerekend.
4. Gezien het prioritaire belang van waterveiligheid (nieuwe Deltaplan) en schoonwater, niet alleen voor Nederland maar op globaal niveau (2008 het VN-jaar van de sanitatie), krijgt waterbeheer eindelijk de prioriteit die het verdient. Wat mij betreft is met deze verkiezingen een kanteling ingezet naar verdere voltooiing van de bestuurlijke emancipatie van het oudste poldermodel, ons oer-Nederlands waterschapsbestel.
5. Afrondend, dit ter overweging voor verdere overpeinzingen op je rustieke boerderij midden in het Fryske wetterlân: it moat oars! Ed, oant sjen! Mei freonlike groetnis, Rein