Gezondheidsbeleid gemeenten in de verdrukking

De Omgevingswet biedt gemeenten per 1 januari 2023 kansen om gezondheid beter te verankeren in het omgevingsbeleid. Maar goed benut worden die kansen vooralsnog niet. Het rijk moet gemeenten beter faciliteren. 

In de verdrukking 

Dat staat in het deze week uitgebrachte advies Kansen voor gezondheidswinst in het omgevingsbeleid van de Gezondheidsraad. De raad constateert dat er in de Nationale Omgevingsvisie (NOVI) en het daarvan afgeleide Nationaal Milieubeleidskader (NMK) weinig concrete gezondheidsdoelen zijn opgenomen. ‘Het streven naar gezondheidswinst dreigt zo in de verdrukking te komen, omdat voor de meeste andere opgaven wel concrete landelijke doelen zijn opgesteld.’

Gevaren

Dat gebrek aan landelijke regie vertaalt zich door naar gemeenten. En dat kan gevaren opleveren, constateert de Gezondheidsraad. Zo zijn de landelijke normen voor geluidshinder onder de Omgevingswet versoepeld om meer nieuwbouw binnen de bebouwde kom (inbreiding) mogelijk te maken. ‘Dergelijke aanpassingen vormen geen stimulans om de ernstige hinder door geluid te beperken’, schrijft de raad, ‘terwijl daar gezien het aantal mensen dat eraan wordt blootgesteld wel alle reden toe is.’

Beter ondersteunen

Het rijk zou gemeenten beter moeten ondersteunen bij het vergaren van kennis en informatie die nodig is om tot een beter lokaal afwegingskader te komen. ‘Er is bijvoorbeeld nog weinig onderzoek gedaan naar gezondheidsbevordering via aanpassing van de leefomgeving. Daarnaast is een overzicht nodig van waar de gezondheidsrisico’s door blootstelling zich voordoen en waar de meeste kansen liggen voor gezondheidsbevordering.’

Verankeren

Door normen wettelijk te verankeren, moet volgens de Gezondheidsraad de kans kleiner worden gemaakt dat gezondheid het als ‘zachte’ waarde aflegt tegen de andere opgaven voor de leefomgeving waarvoor wel harde kwantitatieve doelen gelden. En dat is hard nodig. De raad schat dat minstens 5 procent van de totale ziektelast is toe te schrijven aan milieufactoren, waarbij die door luchtverontreiniging en geluid in de grote steden oploopt tot 12 procent.