Gemeenten krijgen bedrijven niet verduurzaamd

Het rijk krijgt steeds beter in het vizier dat er meer regie nodig is om bedrijventerreinen te verduurzamen. Provincies als Noord-Brabant, Gelderland, Utrecht en Noord- en Zuid-Holland tuigen er programma’s voor op. Maar bij veel gemeenten schort het veelal aan menskracht en zeker middelen om in dit dossier stevige stappen te zetten.

Meer kaders 

Dat concludeert Cees-Jan Pen, lector ondernemende regio Fontys, die met de Hogeschool Arnhem-Nijmegen onderzoek doet naar de circulaire potentie van bedrijventerreinen. ‘Binnen het rijk rijst alom de gedachte dat er kaders nodig zijn om deze transitie vorm te geven. De ministeries van Economische Zaken en Binnenlandse Zaken zijn daar nu volop mee bezig.’

Ontkokerd denken

Pen merkt ook dat provincies programma’s zijn gestart om die grote circulaire potentie beter te benutten en hier ook echt weer middelen voor te reserveren. ‘Maar lokaal, bij gemeenten en zeker regio’s, ontbreekt het aan uitvoeringskracht en middelen, zowel op strategisch niveau als in de concrete aanpak. Het is complexe materie, die je alleen maar kunt doorgronden via ontkokerd denken en combineren van geldstromen. Gemeenten hebben bovendien te kampen met een groot fte-gat.’

Te abstract

En dat is spijtig, vindt Pen. ‘Er zijn aanzienlijke middelen beschikbaar voor klimaatadaptatie, vergroening en circulaire economie. Helemaal wanneer je als gemeente die zaken aan elkaar weet te verbinden. Maar die aanpak blijft vaak nog te abstract. Wat levert het financieel, maar vooral wat betreft CO2-reductie op? Ik wil daarover veel meer verhalen van gemeenten en ondernemersverenigingen horen. Nu zit iedereen nog zelf te veel het wiel uit te vinden en blijven het te veel pilots.’

Circulaire keukens

Een zo’n verhaal is het afvalwater van de fabrieken van Heineken en Bavaria, dat door het waterschap dankbaar werd aanvaard om weer verder te worden gebruikt en zeker voor de landbouw zoals in Laarbeek. Of prijswinnend Chainable die circulaire keukens voor corporaties produceert.

Sloop- en opruimbudget

Er zouden veel meer van dergelijke verhalen boven komen drijven, wanneer er volgens Pen een duidelijker ‘gemeentelijke agenda duurzame werklocaties’ wordt vastgesteld. Met daarin bijvoorbeeld een ‘sloop- en opruimbudget om hardnekkige meuk en leegstand op bedrijventerreinen op te ruimen. Dan kun je met nieuwe plannen aan de slag. Het rijk zal ook met substantiële middelen moeten komen als ze echt serieus wil dat bestaande terreinen beter en anders wordt gebruikt’.

Honderden hectares

Die extra ruimte is nodig. 'Voor de circulaire transitie zijn honderden extra hectares aan bedrijventerrein nodig, zo blijkt uit recent onderzoek. Maar je merkt dat gemeenten bij gebiedsontwikkeling helaas nog teveel op woningbouw zijn gericht. De aanpak van woningnood is te dominant geweest in de ruimtelijke ordening. Integrale ruimtelijke ordening is nodig en dat betekent ook aandacht voor ruimte voor werklocaties. Dit zal echt anders moeten.’

Op donderdag 13 oktober is Cees-Jan Pen een van de sprekers bij een congres van Binnenlands Bestuur over bedrijventerreinen.