Extra ruimte voor ‘coronaterrassen’: hoe dan?

Uitgebreide 'coronaterrassen' bieden kansen voor de horeca om een deel van de verliezen terug te winnen. Maar het vergroten van terrassen vergt veel organisatiekracht. Daarom moeten gemeenten nu het speelveld bepalen, vindt Walther Ploos van Amstel, lector City Logistiek. ‘Zet ondernemers aan de slag. Zorg dat iedereen voor Hemelvaart een plan heeft.’

Een paar tapjes
De heropening van terrassen, die voor 1 juni gepland staat, lijkt een strijd om publieke ruimte te worden. Het biedt horecaondernemers kansen om zichzelf van faillissement te redden, maar met de huidige afstandsbeperkingen kunnen horecazaken effectief maar een derde van hun terrasruimte gebruiken. Ondernemers en politieke partijen roepen daarom om meer ruimte voor terrassen. Maar dat is niet zo simpel als 'zomaar een paar tapjes neerzetten', waarschuwt Walther Ploos van Amstel, lector City Logistiek aan de Hogeschool van Amsterdam (HvA).

Voorzet
Het 'summer in the city'-plan van de Utrechtse D66 is nog geen volledig uitgewerkt plan. Het fungeert als een voorzet voor ondernemers, bewoners en het gemeentebestuur om aan de slag te gaan met tijdelijke herinrichting van de openbare ruimte vanaf 1 juni. Wel spreekt er een optimistisch 'sky is the limit'-mentaliteit uit het plan. Het gaat niet alleen om extra ruimte voor terrassen, maar ook stadsstranden, buitenbars, foodtrucks, mobiele ijskarren en drive-in locaties voor films, voorstellingen en exposities. Bovendien zou een deel van de Oudegracht afgesloten moeten worden voor autoverkeer om de extra ruimte vrij te spelen.

Bittere noodzaak
Volgens D66-raadslid Maarten Koning, initiatiefnemer van het plan, delen de meeste Utrechters met wie hij sprak over het plan die optimistische houding. 'Ambtenaren, ondernemers en bewoners zijn blij dat er weer een stukje perspectief terugkomt.' In Utrecht werken dan ook veertienduizend mensen in de horeca en nog eens zevenduizend in de cultuursector. Het vergroten van de terrassen is daarom 'bittere noodzaak', zegt Koning. 'Horecazaken hebben door de afstandsregels drie tot vijf keer zoveel ruimte nodig om tot een normaal omzetniveau te komen.' Dat zal 'absoluut niet' mogelijk worden, weet Koning, maar extra ruimte is dus hard nodig. Koning vindt het diep triest dat al twee horecazaken in Utrecht hebben moeten sluiten. 'Dat waren zaken van familieondernemers, die het sociale cement van de buurt vormen. Verschrikkelijk. Dit plan komt dus geen moment te vroeg.'

Lange maanden
Walther Ploos van Amstel is, naast zijn werk als lector aan de HvA, mede-ondernemer in de horeca en house DJ. Ook hij mist het plaatjes draaien, en de bezoeken aan zijn stamkroeg op de Amsterdamse Zeedijk. Hij ziet de voordelen van het bieden van extra terrasruimte, maar maakt zich ook zorgen. Is de gemeente wel voorbereid op het managen van een soort festivalterrein in de binnenstad, de hele zomer lang? Want daar komt het volgens Ploos van Amstel op neer. 'De plannen in Amsterdam lopen door tot eind oktober. Dat zijn vijf lange maanden. Utrecht maakt er helemaal feestje van. Het is ongekend, ik ken geen gemeente die ooit vijf maanden lang een evenement in de openbare ruimte heeft gehouden.'

Alleen op pleinen
'Je moet met reserveringen werken, dus moet je het een gescheiden terrein maken. Er moet een hek omheen. Je kan niet zomaar een paar tapjes neerzetten. Je kunt niet van mensen met een biertje verwachten dat ze zichzelf handhaven. Als je om tien uur wil sluiten, dan moet gewoon het hek dicht.' Ploos van Amstel weet van de Koningsdagfeesten hoe moeilijk het is om feestgangers op tijd van de straat te krijgen. 'Daarom vind ik dat het niet kan in een straat. Dan moet je een straat afsluiten, en dat accepteren de bewoners hoogstens één dag. Het leent zich dus alleen maar voor de pleinen.'

Uitpuilen
Gelukkig zijn er genoeg pleinen in Nederland, meent Ploos van Amstel. Maar het is wel zaak om het goed te spreiden. 'Het laatste wat je wil, is dat iedereen op z'n fietsje springt naar de binnenstad. Want wat je gaat zien, is zeventien miljoen Nederlanders met hun ziel onder hun arm, die niet op vakantie kunnen. De steden gaan massaal uitpuilen.' Dus niet alleen in de grote stadscentra, maar ook daarbuiten moeten horecapleinen georganiseerd worden: 'Zorg dat in Purmerend de Koemark opengaat.'

Geen kroegentochten
D66'er Maarten Koning, die voor zijn partij ook woordvoerder op het gebied van openbare orde en veiligheid is, legt ook de nadruk op spreiding. 'Ons plan is er heel erg op gericht om de binnenstad te ontlasten door op uiteenlopende rustige plekken in de stad nieuwe terrassen toe te voegen, zodat de drukte wordt verspreid. Zo kan ook het virus verder worden ingedamd. De bewegingen moeten beperkt worden. Kroegentochten, groepen lallende jongeren, dat moet je voorkomen.'

Kouder
Dat betekent ook dat er mogelijk strenger gehandhaafd moet worden, verwacht Koning. 'Ik denk dat er constant bijgestuurd gaat moeten worden. Als je al ziet hoeveel onduidelijkheid er is over het samenkomstverbod…' Dat het 'vijf lange maanden' kunnen worden, vindt Koning een illusie. 'Het openluchtseizoen duurt in Nederland maar tot september. Dan wordt het kouder en zitten mensen minder op terrassen.'

Collectief
Walther Ploos van Amstel vindt bovendien dat er afspraken gemaakt moeten worden over de verdeling van de opbrengsten. 'Het zomaar geven van een plein aan enkele ondernemers, daar heb ik een bezwaar tegen. Dat moet je collectief doen. De BIZ [bedrijveninvesteringszone, red.] is daar een uitstekend instrument voor.' Ook als er een link met de cultuursector wordt gelegd, zoals in Utrecht het plan is, moet die sector ook kunnen meeprofiteren. 'Cultuur is niet gratis. Cultuur is verschrikkelijk duur. Je kunt niet alleen maar zeggen: goh, leuk, we geven een podium aan cultuur. Die artiesten moeten ook meedelen.'

Nachtrust
Ten slotte waarschuwt Ploos van Amstel dat niet iedereen op een festivalzomer zit te wachten. 'Het plein op de Nieuwmarkt zit echt in het toeristische hart. Daar wonen allemaal mensen omheen. En negen op de tien mensen werkt nog, gelukkig maar. Die mensen hebben hun nachtrust nodig, dus zorg dat het niet alleen maar zuipfeesten zijn. Zorg dat je op tijd stopt. Dat past ook bij het signaal: handen uit de mouwen, op tijd naar bed en vroeg op.' Ploos van Amstel denkt wel dat horecaondernemers de wensen van de omgeving goed kunnen inschatten: 'Ondernemers begrijpen één ding: als je de buurt tegen je in het harnas werkt, dan heb je een probleem.'

Opgave
Koning gaat de komende twee weken dan ook veel gesprekken voeren met bewoners en ondernemers om de plannen verder te concretiseren. Eind mei staat er een debat over dit thema op de agenda. Hij realiseert zich dat het voor het college en het ambtenarenapparaat een hele opgave zal zijn. Binnen een paar weken moeten er beslissingen worden genomen over terrasvergunningen, terwijl herziening van de terrassennota normaal wel twee jaar kan duren.

Actie in de taxi
De belangrijkste boodschap van Ploos van Amstel is dat de gemeente de regie in handen moeten houden. Want: ‘De openbare ruimte, daar gaat de gemeente over.' Daarom moeten gemeenten wat Ploos van Amstel betreft zo snel mogelijk een commissie optuigen om voorstellen te beoordelen. 'Maak er een soort prijsvraag van. Laat het beste plan winnen.' Daar is wel haast bij: 'Het is zaak dat je er niet vier weken over doet. Je moet niet over één nacht ijs gaan, maar in dit geval is er actie in de taxi nodig. Zet ondernemers aan de slag om een plan te presenteren. Zorg dat iedereen voor Hemelvaart een plan heeft. Gemeenten moeten nu het speelveld bepalen. En dan is het gaan met de banaan. En dan hoop ik dat ik snel weer plaatjes kan draaien.'