Niet zomaar kringloopwinkel starten

De makke van recirculeren van bouwmaterialen is dat deze op talloze momenten op talloze plekken bij talloze partijen vrijkomen, zo stelt Gijsbert Jansen van Bouwkringloop. Dat levert een berg van voortdurende wisselende producten op zonder garantie en productspecificaties. 'Het is een puzzel met 1 miljoen stukjes. Je kunt wel zeggen: we beginnen gewoon, maar zo simpel is het niet. Om die puzzel gelegd te krijgen moet je een proces door', zo stelt hij in aanloop naar de week van de circulaire economie (7-12 februari).

Leegstand

Jansen is een vastgoedontwikkelaar die op een ander spoor is beland. Tijdens de economische crisis van tien jaar geleden viel het hem op dat in de kantorenmarkt net zoveel leegstand was als het tekort op de woningmarkt groot was. 'De materialen zijn er al. Waarom lukt het niet om met die materialen huizen te bouwen?', vroeg hij zich af. Hij vond het relevanter om werk te maken van recirculatie 'dan als ontwikkelaar er nog een gebouwtje bij te bouwen.'

200.000 producten

Bouwkringloop startte in 2017 samen met Kringloopcentrum Amersfoort-Leusden een kringloopbouwmarkt die voornamelijk aan particulieren verkoopt. Inmiddels zijn er meer dan 200.000 producten over de toonbank gegaan. 'Dan praat je over 300 à 400 ton dat niet in de milieustraat terecht is gekomen.'

Valstrik

Toch kan het aanlokkelijke beeld van zo'n bouwkringloopwinkel als een valstrik werken voor andere gemeenten, waarschuwt Jansen. 'Je moet zoeken waar de kracht, energie en mogelijkheden zitten in een gemeente.' Soms zijn er veel bouwbedrijven, soms juist niet. Soms zijn er veel kringloopwinkels, soms niet een. Soms betalen burgers om bouwafval kwijt te kunnen, soms wordt het gratis opgehaald. Sommige kringloopwinkels zeggen ja tegen alles, sommige zijn selectief. 'Het is allemaal maatwerk.' De uniformiteit die er is, zit niet in de oplossing maar in de weg ernaartoe. 'Dus geen winkel nabouwen, maar het proces nabouwen. De ontwikkeling van een nieuw model, dat kost tijd.'

Nieuwe kanalen

Waar in Amersfoort het kringloopcentrum happig was om ook bouwmaterialen te verkopen, zag de kringloopwinkel in Bilthoven dat bijvoorbeeld niet zitten. Uiteindelijk pakte daar Hubo de handschoen op. 'Het is maar een rekje achter in de winkel, maar wat gebeurt nu? De ondernemer wordt een speler in de keten. Hij wordt handelaar en bemiddelaar. Er ontstaat van alles omheen, nieuwe kanalen waarlangs spullen hun weg vinden.'

Vier hallen

Dat gaat niet vanzelf, benadrukt Jansen. 'Mensen denken: je belt en dan zeggen ze "ja". Zo gaat het dus niet', waarschuwt hij. Hij noemt als voorbeeld een man die, met subsidie, bouwmaterialen verzamelde en in een hal bewaarde. Daarna volgde nog een hal en nog een. 'En toen had hij vier hallen vol spullen en ging-ie failliet. Waarom? Hij had geen systeem. Hij had alleen maar verzameld. Zo werkt het gewoon niet. Het is veel ingewikkelder dan het lijkt.'

Verkenning

Hergebruik van bouwmaterialen van de grond tillen is een proces dat je systematisch moet aanpakken. Dat proces begint met een verkenning van de bronnen waar de bouwmaterialen vrijkomen, zoals aannemers, maar ook een inzamelpunt bij een milieustraat. En welke materialen. En natuurlijk is er een centrale plek waar de bouwmaterialen moeten belanden. 'Nogmaals: dat lijkt de oplossing, maar is slechts één onderdeel van het systeem.' Vervolgens speelt communicatie een belangrijke rol. 'Een klusser die een radiator heeft staan gaat echt niet een half uur bellen om iemand te vragen of ze er iets mee kunnen. Dus die pleurt hij in een container.' Ook de logistiek moet zijn geregeld. 'Je moet het hyperintelligent oplossen met een subtiel inzamelsysteem.' Vandaaruit kan het dan een nieuw leven starten bij een klant.

Verdienmodel

In Flevoland heeft Bouwkringloop met de provincie en zes gemeenten zo'n systeem in kaart gebracht. Bronnen, materialen, partijen. 'We verkennen de stakeholders in zo'n bouwkringloopsysteem. Zo ontstaat een beeld van wat voor rol iedereen zou kunnen spelen.' De volgende stap is visie bedenken en daar een verdienmodel bij bouwen. 'Ik weiger inmiddels om mee te gaan in de makkelijke concepten van: doe maar een winkeltje. Dat wérkt gewoon niet.'

Grondstof

Pleit die ingewikkelde weg er niet voor om bouwafval dan maar in grote stromen te vermalen en als grondstof in te zetten voor nieuwe bouwmaterialen? Nee, vindt Jansen, die stelt dat hergebruik de hoogste vorm van duurzaamheid is. 'Dan veroorzaak je geen nieuwe CO2 en daar gaat het natuurlijk om.'