Dijken exporteren

De halve wereld komt kijken naar de nieuwe Waaldijk bij Nijmegen. Het project Ruimte voor de Rivier beschermt niet alleen de plaatselijke bevolking. Het is ook een exportproduct waarvan de waarde in miljarden euro’s met het jaar stijgt. 

Dossier krimp & groei

Een internationaal gezelschap woont 16 november de officiële opening bij van de dijkteruglegging van de Waal bij Nijmegen. Preciezer: bij Lent wordt de bestaande dijk landinwaarts verplaatst en een geul aangelegd. Die ingreep verruimt de vernauwing in de Waalbocht tussen Nijmegen en Lent, waardoor de rivier bij hoogwater beter doorstroomt. Aanwezig zijn journalisten uit onder andere Duitsland, Frankrijk en China. In een voor driekwart gevulde touringcar laten zij zich rondleiden door het riviergebied dat volledig op de schop gaat: voor de nevengeul moeten pittoreske woonboerderijen tegen de vlakte worden gegooid, fruitboomgaarden gerooid. Behalve tot meer veiligheid moet de ‘Dutch approach’ leiden tot de creatie van een heus eiland in de Waal.

De Nijmeegse wethouder Jan van der Meer (GroenLinks) slaat de bustour met trots gade. Het project, zegt hij, zet zijn stad als waterfront-city op de kaart. Vorig jaar nog kreeg Nijmegen een internationale prijs voor het stadseiland vanwege de innovatieve combinatie van hoogwaterbescherming, regionale ontwikkeling en de manier waarop de kennis werd gedeeld met riviersteden in naburige landen. Het is dan ook al het zoveelste internationale bezoek dat Van der Meer rondleidt. En dat niet alleen. Hij wordt met enige regelmaat gevraagd het project in het buitenland te komen toelichten. In Orléans, Dublin en Parijs om maar eens wat te noemen.

Impuls

Werd de door Den Haag verordonneerde dijkteruglegging aanvankelijk gezien als een enorme bedreiging (‘een moetje’) voor mens en milieu en in de Waalstad met louter weerstand begroet, thans geldt die als een kans – of in meer bestuurlijk jargon – als een uitdaging. Er komt een stadseiland, er worden bruggen en woningen gebouwd, recreatievoorzieningen aangelegd, er verrijst een viersterrenhotel en er wordt nieuwe natuur geschapen. Dat levert, niet onbelangrijk in deze tijden van recessie, werkgelegenheid op. ‘Ruimte voor de Rivier geeft Nijmegen een economische impuls’, zegt Van der Meer.

Volgens Ingwer de Boer, directeur Rijkswaterstaat, draagt de economische spin-off van het project Ruimte voor de Rivier veel verder dan stad en regio. ‘Als ik wil, kan ik elke week in het buitenland zijn om onze expertise omtrent bouwen met de natuur uit te leggen.’

Vietnam, China, Brazilië, Indonesië, Egypte, Frankrijk, Hongarije, Australië, de Verenigde Staten – overal vandaan komen de uitnodigingen. Ze zijn nieuwsgierig naar de techniek, maar ook naar hoe er wordt samengewerkt met de lokale overheden. ‘Liever heb ik dat ze hier komen. ­Probleem is namelijk dat het werk dat ik hier te doen heb dan blijft liggen als ik voortdurend in het buitenland verblijf’, zegt hij.

En er is meer dan genoeg te doen hier, want De Boer is verantwoordelijk voor alle 39 Ruimte voor de Rivier-projecten in Nederland. Ze zijn behalve langs de Waal, te vinden langs de Maas, de Rijn en de IJssel. In 2015 moeten die projecten zijn uitgevoerd en hebben de rivieren dan door dijkverleggingen, kribverlagingen en hoogwatergeulen een grotere afvoercapaciteit.

In het buitenland worden de verrichtingen met meer dan gemiddelde belangstelling gevolgd vanwege de vernieuwende, integrale aanpak: stedelijk bouwen en tegelijk bescherming bieden tegen hoogwater. Interesse voor het immense flood proof urban development-project is er met name vanuit China, waar in lager gelegen gebieden veel nieuwe steden uit de grond worden gestampt. Maar ook de Amerikanen weten De Boer te vinden, nadat de orkanen Katrina en Sandy voor miljarden dollars schade hebben aangericht aan kuststeden als New Orleans en New York. ‘Iedereen wil weten hoe wij die combinatie van bouwen en bescherming bieden voor elkaar krijgen.’

Evacuatie

Maar het is niet enkel eenrichtingsverkeer. Rijkswaterstaat leert ook van buitenland. Met name van China. ‘Daar hebben ze door overstromingen elke vijf jaar een evacuatie’, zegt De Boer. ‘Dat levert veel unieke praktijkgegevens op.’

Baggeraars en in watermanagement gespecialiseerde advies- en ingenieursbureaus als  Arcadis en Royal HaskoningDHV gaan in de slipstream van Rijkswaterstaat mee en zien hun orderportefeuille groeien. ‘Onze expertise is erg goed voor de export’, vertelt De Boer. Het gaat niet om klein bier. ‘In de watersector gaat 18 miljard euro om. Daarvan wordt 10 miljard in het buitenland verdiend. Dat geeft het belang aan. In 2010 was de omzetgroei 5,7 procent, in 2011 6,3 procent en in 2012, al is het jaar nog niet afgelopen, kan ik nu al zeggen dat het nog meer is’, zegt hij.

‘Zoals ik al zei, ik kan elke week op uitnodiging naar het buitenland gaan. Dat is niet vol te houden. We gaan daarom focus aanbrengen in gebieden waar Rijkswaterstaat actief wil zijn. Dat is voorlopig de enige manier. Gekozen is voor Vietnam, Egypte, Brazilie, de VS, China en Indonesië’, zegt De Boer. Waar de departementen terug moeten in capaciteit, gaat hij intussen het gesprek aan met minister Schultz van Haegen (Infrastructuur en Milieu) om uitbreiding van de ambtelijke staf te bepleiten. De Rijkswaterstaat-directeur is te veel diplomaat om te zeggen dat het mes zetten in zijn dienst een gevalletje pennywise, poundfoolish is. Hij gebruikt andere woorden: ‘Extra menskracht voor Rijkswaterstaat is zowel commercieel als economisch van belang.’

Of het bezuinigingskabinet er gevoelig voor is? ‘I’m working on it.’