Dwangsommen innen

S.G.P. Engelen heeft een rundveehouderij nabij Helden in de Noord-Limburgse Peel. De mest van zijn koeien slaat hij op in twee mestbassins met een doorsnee van 22 meter. In 1996 schrijven B en W van de gemeente Helden Engelen in een nieuwe revisievergunning voor dat de rundveehouder de mestbassins volgens de geldende richtlijnen moet afdekken om de uitstoot van ammoniak tegen te gaan. Gezien de kosten geeft Engelen de voorkeur aan een strokorst als afdeklaag. In 1999 zegt de Raad van State dat de voorschriften van de gemeente niet onredelijk zijn.

De gemeente zegt dan over te gaan tot handhaving als Engelen de bassins niet binnen een maand heeft afgedekt. Uiteindelijk leggen B en W pas in 2002 een last onder dwangsom op. Engelen riskeert 8500 euro per overtreding, met een maximum van 85.000 euro. De rundveehouder protesteert, maar als B en W zijn bezwaar ongegrond verklaren, verzuimt hij daartegen in beroep te gaan.

Aan de bassins verandert niets en in het voorjaar van 2003 stellen B en W vast dat Engelen maximale dwangsom heeft verbeurd. Engelen betaalt niet, waarna de deurwaarder langskomt met een dwangbevel. Omdat Engelen de juistheid van de last onder dwangsom niet heeft aangevochten kan hij zich alleen nog bij de civiele rechter verzetten tegen het incasseren van de dwangsom. Daarbij voert hij onder meer aan dat de invordering in strijd is met de beginselen van behoorlijk bestuur. De regelgeving over de ammoniakuitstoot is namelijk inmiddels versoepeld, zodat de strokorst voldoende afdekt.

De rechtbank ziet echter geen reden om van invordering af te zien. Wel besluit deze dat het gelet op de relatief hoge kosten van de deurwaarder redelijk is om Engelen slechts 1835 euro aan invorderingskosten te laten betalen in plaats van de geëiste 15.172,50.

Nog geeft Engelen het niet op. Hij gaat in hoger beroep en daarna in cassatie. Ruim twaalf jaar na het verlenen van de omstreden revisievergunning verklaart de Hoge Raad het cassatieberoep zonder veel omhaal ongegrond.

Volgens Jan van der Biesen van de gemeente Helden kan de gemeente nu de bankgarantie van 108.000 euro verzilveren, die Engelen heeft afgegeven. B en W zullen hierover op zeer korte termijn beslissen. Inclusief wettelijke rente heeft de gemeente nu ongeveer 120.000 euro van de rundveehouder te goed.

‘Uiteindelijk zal er gewoon betaald moeten worden,’ zegt Guido Goorts, de juridisch adviseur van Engelen. Of zijn cliënt de bassins nu goed gaat afdekken, weet hij niet. ‘Misschien gaat hij ze gebruiken voor wateropvang.’ Van der Biesen maakt zich ondanks de gunstige afloop zorgen over de effectiviteit van de dwangsom. ‘Het uiteindelijke doel is namelijk niet dwangsommen innen, maar overtredingen ongedaan maken.’