Transitie combineren met transformatie

Een maatschappelijke transitie betekent ook een transitie bij ministeries. Dat geldt zeker voor Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV), nu stikstof op veel beleidsterreinen een dominante factor is. Louise van Haaften werkt aan de organisatieverandering die LNV nodig heeft voor het slagen van de landbouwtransitie. Haar DuurzaamDoor-netwerk is daarbij een feest der herkenning. ‘Daar merk ik dat ik geen Don Quichot ben.’

De transities in het landelijk gebied geven organisatieontwikkeling een andere lading, vertelt Louise. ‘Het ministerie werkt aan de landbouwtransitie, maar medewerkers hebben de neiging hun terrein af te bakenen om het werk behapbaar te houden. Integraal werken gaat niet vanzelf. De afstemming tussen strategie en management is er vaak wel, maar wat betekent zo’n transitie voor de organisatieontwikkeling?’

Inmiddels is bij LNV het kwartje gevallen. Organisatieontwikkeling is nu een speerpunt en Louise kan ermee aan de slag, samen met een toegewijd team van organisatieadviseurs. ‘We willen het echt graag anders doen, maar dat gaat niet in één keer, het is een zoektocht.’

Valkuilen

De route is bovendien bezaaid met valkuilen. ‘Sla de krant maar open en je ziet wat er allemaal misgaat. Dan schiet de organisatie in crisisstand en wordt er hard gewerkt aan oplossingen, om daarna terug te kunnen naar de oude manier van werken. Maar wij werken aan het besef dat al die incidenten onderdeel zijn van het transitieproces. Als je dat ziet, kun je voorkomen dat je te hard van stapel loopt. Een marathon win je door een goede voorbereiding en daar helpen wij bij.’

Struikelen is helaas onvermijdelijk, weet Louise uit ervaring. ‘In mijn vorige functie bij Binnenlandse Zaken werkte ik aan de bouwvrijstelling. De Raad van State heeft die onlangs afgeschoten. Heel frustrerend dat we het frame van “stikstof uitruilen” niet hebben kunnen wegnemen. Dat hadden we beter moeten doen.’ Die ervaring helpt haar wel in haar huidige werk. ‘Bij LNV mag ik de manier van werken veranderen, zorgen dat we onderling geen ideeënstrijd krijgen, maar elkaar versterken en integraal gaan werken, ook met andere partijen.’

Stilstaan

Het werken aan een nieuwe overheid, zoals Louise het noemt, is bepaald geen vrijblijvende expeditie. ‘De landbouwtransitie heeft een enorme impact op ondernemers en gemeenschappen in het landelijk gebied, dus je moet het met zorg doen.’

Dat betekent ook dat begrippen als transitie en transformatie tastbaar moeten worden, beseft Louise. ‘Daarom zijn de leer- en ontwikkeltrajecten bij LNV steeds gericht op de praktijk. Zo worden gesprekstechnieken getraind aan de hand van casussen van de deelnemers. En we leren ambtenaren om geregeld stil te staan en vanuit verschillende perspectieven naar hun opgave te kijken. De lessen uit de DuurzaamDoor-bijeenkomsten komen daarbij goed van pas.’  

Sowieso zijn de bijeenkomsten van DuurzaamDoor voor Louise een verademing. ‘Ieder is vanuit een eigen invalshoek bezig met klimaat- en circulaire opgaven. Toch lopen we tegen dezelfde vragen aan. Wie heb je nodig om een oplossing verder te brengen, hoe krijg je mensen in beweging? De bijeenkomsten helpen om mezelf te herijken en om meerdere perspectieven belichten. En het werkt bemoedigend. We trekken samen op. Ik ben geen Don Quichot die in zijn eentje dwaze dingen doet. Alleen dat is al een geruststelling.’