Netwerk om transformatie te versnellen

Visie voorop, versnellen en volhouden. Die drietrapsraket voor een succesvolle transformatie gebruikt Tessa de Haas vaak bij het Rijksprogramma DuurzaamDoor. Tessa werkt als tafelsecretaris aan het versterken van ambtenaren in hun rol om hun klimaat- en circulaire opgaven versneld te realiseren. ‘Technische kennis is er genoeg, de grootste uitdaging is het organiseren van de beweging. Als je weet hoe mensen in beweging komen, kun je meters maken.’

‘Samenwerken boeit me enorm,’ zegt Tessa de Haas. ‘Overheden willen buiten impact maken, maar de opgaven op het gebied van klimaat en circulaire economie zijn niet zonder andere partners te realiseren. Hoe organiseer je samenwerking, die ook gericht is op transitie?’ Tessa noemt het ‘het organiseren van de beweging’. ‘Dat gaat uiteindelijk om de vraag hoe je mensen meekrijgt. De aandacht voor sociale innovatie en de kennis daarover ontbreekt binnen overheidsorganisatie nog weleens.’

Met deze drive koost Tessa in 2017 bewust voor DuurzaamDoor. ‘Ik ontmoette daar veel mensen die ook impact wilden maken. Zoals medewerkers van provincies, gemeenten en milieuorganisaties en ook zzp’ers die bezig waren om de circulaire economie te organiseren.  Maar op regionaal niveau sloten al die initiatieven nauwelijks op elkaar aan. Daar kwam nog mijn eigen leerervaring bij: ik merkte bij DuurzaamDoor dat ik juist als ambtenaar al snel in een lastig parket kwam zodra ik probeerde om ‘binnen en buiten de overheid’ te verbinden. Hierdoor besloot ik in 2020 om me speciaal te richten op ambtenaren.’

DuurzaamDoor laat ambtenaren leren via netwerken. ‘Het helpt je om snel te schakelen en snel op de hoogte te zijn van ontwikkelingen.’ Zelf haalt ze haar kennis ook uit netwerken. ‘Voor mij heel waardevol, ik maakte bijvoorbeeld kennis met een transformatiemethode met vier versnellers. Start met een krachtteam, vanuit een gedeelde en voorstelbare visie, kijk waar de energie zit en welke acties er al zijn, organiseer dat in een proces. En je leert het proces versnellen door sprintjes, net als bij hardlopen. Even flink aanzetten, dan weer gas terugnemen. Zo leer je voortdurend van je ervaringen.’

Visie voorop, versnellen en volhouden dus. Voor ambtenaren een belangrijke drietrapsraket, volgens Tessa. ‘Wat is je visie en kunnen mensen zich daar iets bij voorstellen? Wie zie je al stappen zetten? En hoe zorg je ervoor dat al die losse projecten bijdragen aan dezelfde visie? Dat stuk wordt vaak overgeslagen. In de praktijk zie ik dat bij samenwerkingen vooral overheden snel in de actiestand schieten, zonder de randvoorwaarden goed te organiseren. Ik hoor ook dat ambtenaren niet de ruimte ervaren om even pas op de plaats te maken, om te kijken welke kant ze opgaan en of dat past binnen de visie.’

Niettemin ziet Tessa dat ambtenaren mooie stappen maken. ‘Dankzij de transformatieaanpak gaat dat nog sneller. En we leren van pioniers. Dat is ongelooflijk belangrijk. Hoe pakken zij het aan, en hoe houden ze vol?’

Bij het organiseren van beweging kun je je best eenzaam voelen, weet Tessa. ‘Daarom leren ambtenaren in de DuurzaamDoor-netwerken om mensen om zich heen te verzamelen die hen steunen.’ En ze ziet steeds meer enthousiastelingen aanhaken: ‘Het stemt hoopvol om te zien dat er zoveel ambtenaren zijn die echt de beweging aan het organiseren zijn om zo de klimaatdoelen te halen in 2030!’