DSO-beraad niet langer op band vastgelegd

De vergaderingen van de projectgroep van softwareontwikkelaars en ruimtelijke bureaus die zich met het ministerie van Binnenlandse Zaken buigt over het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO), worden sinds juni niet meer standaard opgenomen.

Minder senang

Sommige deelnemers voelden zich volgens Lieuwe Koopmans, namens softwareontwikkelaar Tercera bij het overleg aanwezig, ‘minder senang’ bij de opnames. Daarop besloot het ministerie van Binnenlandse Zaken tijdens de zesde bijeenkomst op 7 juni de opname van het gesprek al na luttele minuten te staken.

Te positief

De kwestie speelde op nadat Koopmans bij de vergadering van 24 mei voorstelde om de opnames van eerdere bijeenkomsten door te spelen aan de Eerste Kamer. Koopmans vond dat de beantwoording van Kamervragen over de ontwikkeling van het DSO door minister De Jonge (Binnenlandse Zaken, CDA), eerder die maand, niet strookte met de bevindingen van zijn projectgroep. De Jonge schetste aan de Eerste Kamer volgens Koopmans een te positief beeld. Pikant, omdat ­diezelfde Eerste Kamer eind juni moest besluiten over de invoeringsdatum van de Omgevingswet, waarbij de staat van het DSO het grootste hangijzer is.

Kritiek erkend

Met een beroep op de Wet open overheid kreeg Binnenlands Bestuur eerder deze maand inzage in de volledige gespreksverslagen van de projectgroep. Daaruit bleek dat Binnenlandse Zaken de kritiek van Koopmans op de antwoorden van De Jonge erkende. ‘Als je de laatste versie van onze schriftelijke antwoorden leest, dan staat daar inderdaad nog vrij onhandig dat er op 1 april meer is, dat alles af is’, gaf een ambtenaar in het overleg van 24 mei toe. ‘En dan denk ik, dat is natuurlijk niet helemaal zo.’

Ter verantwoording

De Eerste Kamer heeft minister De Jonge naar aanleiding van de berichtgeving van Binnenlands Bestuur inmiddels ter ­verantwoording geroepen.

Algemeenheden

Het stoppen van de opnames heeft ingrijpende gevolgen voor de wijze van verslaglegging van de vergaderingen van de projectgroep. De verslagen van de eerste vijf, nog integraal opgenomen bijeenkomsten beslaan zo’n twintig pagina’s. Resterende issues bij de ontwikkeling van het DSO worden door de aanwezigen tot in detail besproken. De notulen van de eerste niet meer geregistreerde bijeenkomst tellen in totaal twee bladzijden, die vooral uit algemeenheden bestaan.

Cruciale test

De nieuwe wijze van verslaglegging valt samen met de start van het zogenaamde Integraal Keten Testen (IKT) door gemeenten. Daarbij worden in een proef­opstelling voor het eerst alle achtereenvolgende stappen in het DSO doorlopen die straks noodzakelijk zijn bij een nieuw bij de gemeente ingediend initiatief. Het IKT vormt zo een cruciale uitvoeringstest voor het nieuwe digitale stelsel. In oktober moet de Eerste Kamer besluiten of de Omgevingswet volgens plan per 1 januari 2023 wordt ingevoerd (zoals De Jonge wil), of dat uitstel noodzakelijk is. 

Niet verplicht

Het maken van verslagen van bijeenkomsten is voor de overheid niet verplicht. Maar volgens hoogleraar bestuurskunde Heinrich Winter (Rijksuniversiteit Groningen) is de veranderde verslaglegging zoals die door de projectgroep onder leiding van Binnenlandse Zaken is doorgevoerd, ‘op z’n minst geen uitdrukking van een streven naar transparantie, waar het kabinet de mond vol van heeft. De nieuwe bestuurscultuur die een antwoord zou moeten zijn op het toedekken van fouten en het uit de wind houden van de minister vraagt juist om openheid en het afleggen van verantwoording.’

Verdoezelen

Winter stelt dat het ministerie had moeten vasthouden aan de oorspronkelijke wijze van verslaglegging. De nieuwe wijze van notuleren kan volgens hem makkelijk worden opgevat als ‘een poging om de ­minister te beschermen tegen zijn eigen toezeggingen en het verdoezelen van de werkelijke stand van zaken op ICT-gebied rond het digitaal stelsel. Erg onverstandig omdat dat wat binnenskamers wordt gezegd toch ooit naar buiten komt, ook omdat het vergrootglas er nu al een tijdje behoorlijk op staat. De minister doet er beter aan openheid van zaken te geven – en zijn medewerkers zouden er goed aan doen op te houden de minister uit de wind te houden. Dat is beter voor de Omgevingswet, maar ook voor de kwaliteit van het openbaar bestuur.’