Bouwinstituut is minder pessimistisch dan Bouwend Nederland

Het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB) is veel minder bezorgd over de gevolgen voor de woningbouw van de recente stikstofrechtszaken dan eerder brancheorganisatie Bouwend Nederland. ‘De tijdbom is zichtbaar gemaakt’, zei Bouwend Nederland-voorzitter Arno Visser namelijk half maart.

Volgens onderzoek van zijn vereniging kunnen 244.000 tot 2030 geplande woningen geen vergunning krijgen, als gevolg van de uitspraak van de Raad van State van eind vorig jaar over de praktijk van intern salderen.

Daar is het EIB het niet mee eens, op basis van eigen onderzoek. Volgens de berekening van dit instituut gaat het om hoogstens 9 procent van de geplande woningbouw. Uitgaande van ongeveer een miljoen woningen tot en met 2030, betreft dat 90.000 huizen. Zou landbouwminister Femke Wiersma er ook in slagen de zogenaamde rekenkundige ondergrens voor gemodelleerde stikstofdeposities in te voeren, dan daalt dit aantal tot ongeveer 30.000 woningen. Dit overheidsplan ligt nu voor advies bij de Raad van State. Minister Wiersma wil de huidige drempelwaarde van 0,005 mol per hectare per jaar optillen naar 1 mol.

‘Zeer effectief’

Het EIB prijst deze maatregel als ‘zeer effectief’. ‘In de periode 2025-2030 kunnen hierdoor bijna 80.000 woningen met een eenvoudige Aerius-berekening doorgaan, terwijl hier anders aanpassing via een natuurvergunning of projectaanpassing nodig zou zijn.’ Aerius is het gebruikte rekenmodel voor vergunningverlening.

Het onderzoek van Bouwend Nederland bestond eruit dat in kaart werd gebracht welke vergunde en geplande woningbouwprojecten dichtbij stikstofgevoelige Natura2000-gebieden liggen. Iets soortgelijks deed EIB ook, maar dit instituut rekent ermee dat een groot deel van de door de uitspraak van Raad van State getroffen projecten met vertraging alsnog kunnen doorgaan.

Intern salderen is sindsdien niet helemaal uit den boze, maar mag wel alleen nog in combinatie met een nieuwe natuurvergunning. Die veroorzaakte vertraging verdwijnt weer, aldus de onderzoekers, als de rekenkundige ondergrens een feit wordt. Dan mogen alle woningbouwprojecten gewoon doorgaan die minder dan 1 mol per hectare per jaar aan stikstofdepositie veroorzaken.

Het valt op dat EIB niet erg bang is voor de gevolgen van de ‘additionaliteitsvereiste’, waaraan het intern salderen nu moet gaan voldoen: bewezen moet zijn dat er voldoende maatregelen zijn of worden getroffen voor de instandhouding van de beschermde Natura 2000-gebieden.

Een paar jaar

Het EIB vindt de rekenkundige ondergrens redelijk, aangezien de deposities zeer klein zijn en meestal tijdelijk. ‘De woningbouw zelf is doorgaans binnen een paar jaar voltooid, waarna de stikstofdeposities stoppen’, aldus het onderzoek. ‘In het verleden is met de bouwvrijstelling getracht recht te doen aan dit principe, maar dit is vervolgens weer gesneuveld.’ En: ‘Dit zou ervoor pleiten om voor woningbouw een nog duidelijk hogere drempelwaarde te hanteren dan 1 mol/ha/jaar.’

Water en bodem

Bevreesder lijkt EIB voor iets anders, blijkt uit een tweede recent rapport van het instituut. Deze studie kijkt naar de financiële gevolgen voor de woningbouw van het overheidsprincipe ‘water en bodem sturend’, en meer concreet naar het Ruimtelijk Afwegingskader Klimaatadaptieve Gebouwde Omgeving en de Europese Kaderrichtlijn Water. Het afwegingskader treft, zo stelt het instituut, 220.000 woningen in met name Zuid- en Noord-Holland. Hier moeten huizen tegen overstromingen gewapend worden door een verhoogde ondergrond, een waterdichte buitenschil en wellicht opgehoogde infrastructuur. EIB verbindt hieraan een kostenpost van 2,4 miljard euro tussen nu en 2027.

Dit terwijl in het risicomodel gerekend wordt met het noodlottigste en niet meest waarschijnlijke scenario van VN-klimaatpanel IPCC (het scenario SSP8.5.), en een overstromingsmodel waarbij elke tien jaar een primaire waterkering breekt.