De wolf: wel of niet goed voor de biodiversiteit?

Help de juridische status van de wolf te verlagen. Die oproep staat in de petitie die de twee BBB-gedeputeerden Harold Zoet (Gelderland) en Egbert van Dijk (Drenthe) dinsdag overhandigden aan de vaste Kamercommissie voor Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. Voorzitter van deze commissie is PVV-Kamerlid Dion Graus, die het tijdens een Kamerdebat in januari nog fel opnam voor de wolf. ‘De mens doodt miljoenen dieren’, zei hij toen. ‘Daar hoor ik nooit iemand over. Nooit.’

Komende donderdag houdt de Kamercommissie een technische briefing over de wolf, waarbij belangengroepen en wetenschappers aanschuiven. Uit de al ingediende position papers blijkt hoezeer de visies op de wolf contrasteren.

Wel of niet goed voor biodiversiteit?

Arie Trouwborst, hoogleraar natuurbeschermingsrecht in Tilburg, benadrukt bijvoorbeeld dat Nederland op basis van de Europese Habitatrichtlijn verplicht is een gunstige staat van instandhouding van de wolf na te streven. Nog in december 2022, zo schrijft hij, heeft de Europese Unie op een VN-top in Canada een handtekening gezet onder het Global Biodiversity Framework.

Met een verwijzing naar de Veluwe, waar zeven van de negen Nederlandse wolvenroedels voorkomen, vindt Trouwborst het verbazingwekkend dat ‘de wolf nog steeds niet is toegevoegd aan de lijst met soorten waarvoor de Veluwe als Natura 2000-gebied is aangewezen’. Hij heeft zelf de indruk dat Nederland hiermee niet voldoet aan een Europese juridische verplichting.

Alle moeflons dood

Hoe anders is de kijk van het bestuur van Het Nationale Park de Hoge Veluwe. Dit bestuur wil af van de wolven, want die hebben er alle vrij rondlopende moeflons (kleine wilde schapen) gedood (minstens 337). Daarmee schaadt uitgerekend de wolf, die zijn beschermde status ontleent aan biodiversiteitsverdragen, de biodiversiteit. Want de moeflons zorgden er als grazers voor dat de droge heide, de heischrale graslanden en de stuifzanden in het nationaal park open bleven, en dus biodivers. ‘In het provinciale wolvenplan en nationale beleid ontbreekt de koppeling met de Natura 2000-doelen’, schrijft het bestuur. ‘Dat kan dramatische gevolgen krijgen voor de flora en fauna in het Park, maar ook in juridische zin, als het bereiken van de Natura 2000-doelen niet mogelijk blijkt.’  

Meer of minder bescherming?

Half juni stemt de Europese raad van milieuministers over een minder hoge beschermingsstatus voor de wolf, zodat er mogelijk meer ruimte komt voor beheer van wolvenpopulaties. Volgende week woensdag stemmen de provinciale staten van Gelderland over een motie, waarin partijen als VVD, BBB en PVV het provinciebestuur oproepen te lobbyen in Den Haag en Brussel ‘om de beschermde status omlaag te krijgen, omdat beheermaatregelen nu nodig zijn’.

Pieter van Geel, oud-Kamerlid namens het CDA, kijkt daar anders tegenaan als voorzitter van het Landelijk Overleg Wolf. ‘Mijn visie is: hoe beter de wolf beschermd is, hoe meer er mogelijk is om bijvoorbeeld schapen te beschermen en omgekeerd.’ Want juist als de wolvenpopulatie in Nederland zich in goede staat bevindt, ontstaat er juridisch ruimte voor intensiever beheer van het roofdier.

Geen schadevergoeding

Veehouders in gebieden waar wolven leven, zoals in Friesland, Drenthe en Noord-Brabant, moeten in zijn ogen geen schadevergoeding krijgen als ze hun wolvenwerende hekwerken niet op orde hebben. Dat vindt de Dierenbescherming ook: ‘Dit is een bonus op nalatigheid en een negatieve prikkel.’ Bovendien wordt gedacht dat goede hekwerken de wolven negatief conditioneren en zodoende vanzelf leiden tot minder aanvallen op vee. Maar voorlopig is daarvan geen sprake, aldus de belangenclub. ‘Van bijna 1000 schadegevallen over heel Nederland bleek er bij 3 procent van de gevallen een raster volgens de adviesnorm aanwezig, dat echter in slechts 0,6 procent van alle gevallen geen gebreken vertoonde.’

Dat laatste staat inderdaad in een rapportage van Bij12 over de periode 1 augustus tot en met 20 oktober 2023. Volgens andere cijfers van deze zelfde provinciale uitvoeringsorganisatie neemt het aantal dierlijke slachtoffers van wolven, waarvoor schadevergoedingen zijn uitgekeerd, toe: van 149 in 2021, naar 1043 in 2022 en 1121 in 2023. De teller dit jaar staat op: 495. In Drenthe is in 2022 met ruim 105.000 euro de meeste schade vergoed. Daarna komen Noord-Brabant (49.000), Friesland (34.000) en Gelderland (19.000).

Wolven zien het hier wel zitten

Hoogleraar Arie Trouwborst schrijft dat de wolven in Nederland ‘op ondubbelzinnige wijze’ laten zien ‘dat zij, ondanks de hoge menselijke bevolkingsdichtheid en bijbehorende infrastructuur, een toekomst in Nederland zien zitten’. In zijn ogen kunnen mensen nog iets leren van de aanpassingsbereidheid van het dier. Daar is het provinciebestuur van Drenthe het echter niet mee eens. In een brief bij de aangeboden petitie staat: ‘De combinatie van weinig natuurlijke prooidieren en veel landbouwhuisdieren zorgt ervoor dat het dieet van de wolven in Drenthe voor een substantieel deel bestaat uit landbouwhuisdieren. Wij stellen dat Drenthe weinig aaneengesloten natuurgebieden kent en daarom niet aangemerkt zou moeten worden als het natuurlijke leefgebied van de wolf.’