Rode contouren beknellen gemeenten
De woningbouwambitie van veel Nederlandse gemeenten is groot. Het leeuwendeel van de honderdduizenden nieuwe woningen moet van de provincies binnen de huidige contouren worden gebouwd. Maar dat is, blijkt in bosrijk De Bilt, ingewikkelder dan gedacht.
De woningbouwambitie van veel Nederlandse gemeenten is groot. Het leeuwendeel van de honderdduizenden nieuwe woningen moet van de provincies binnen de huidige contouren worden gebouwd. Maar dat is, blijkt in bosrijk De Bilt, ingewikkelder dan gedacht.
Lichtvaardig
Achteraf hebben het college en de raad van De Bilt er misschien iets te lichtvaardig over gedacht. De Utrechtse gemeente heeft een flink woningtekort, maar ook veel onbebouwde plekken. Gezien de woningnood dacht de gemeente een dertiental gemeentelijke terreinen te benutten voor een deel van de woningbouwopgave. Zoals het cirkelvormige bosje aan de Bach-laan in villawijk Bilthoven-Noord. Een groene zone in een verder al groene, dunbevolkte wijk. Gemeentegrond bovendien, dus prima geschikt voor woningbouw.
Protest
Maar de wethouder kreeg te maken met een golf van protest van villabewoners die demonstratief het Bachbosje opeisten. En niet alleen daar, ook op andere plekken waar de Biltse ambtenaren woningen hadden ingetekend, kwam protest. Uiteindelijk koos de gemeenteraad voor een andere weg: voordat verdere ambitieuze plannen werden gepresenteerd, moest er eerst beter worden overlegd en samengewerkt met de omwonenden.
Zandloper
Smolenaers ziet in dat de communicatie over de plannen beter had gemoeten. Maar hij benadrukt ook dat hij met de gemaakte keuzes juist invulling gaf aan het beleid dat door de gemeenteraad was vastgesteld. ‘De druk op de huizenmarkt was hét verkiezingsthema in De Bilt. Onze bevolkingspiramide is een zandloper: veel jonge inwoners en heel veel ouderen. Voor de middengroepen, en met name jongvolwassenen, is het enorm moeilijk een woning te vinden. Middendure huur is er niet. Goedkopere koopwoningen zijn er nauwelijks, en voor een sociale huurwoning is een wachtlijst van twaalf jaar. Het betekent dat leraren op de scholen in de gemeente, het personeel in zorgcentra of de werknemers in onze winkels hier geen woning kunnen vinden. In sommige van onze buurgemeenten, waar hetzelfde probleem speelt, leidt dat al tot een dagelijkse file van werknemers die de gemeente in- en uitrijden. Hier merken we dat de aantrekkelijkheid van onze gemeente voor deze groepen kleiner wordt.’
Onconventioneel
De gemeenteraad gaf de vorige wethouder per motie al mee om desnoods ‘onconventionele middelen’ in te zetten. ‘Onderdeel daarvan was een inventarisatie van plekken die nu nog niet bebouwd zijn, maar waar dat wel mogelijk is. Ook eisen we inmiddels van projectontwikkelaars dat er in nieuwe projecten een groter onderdeel sociale- en middenhuur wordt gerealiseerd. Tot voor kort werden die eisen nauwelijks gesteld, wat vooral resulteerde in de bouw van eengezinswoningen. Nauwelijks sociale huur. Natuurlijk snap ik de weerstand tegen de plannen in Bilthoven-Noord en andere locaties binnen de bebouwde kom. Wat we niet goed voor het voetlicht hebben kunnen brengen was dat het om een indicatief programma ging. Er was nog discussie mogelijk over hoeveel en hoe hoog er kan worden gebouwd.’
Postzegels
Maar die realiteit ligt ver van de bewoners. Voor hen komt die problematiek pas dichtbij als ‘hun’ plantsoen wordt geofferd aan woningbouw. Wie naar de gemeentekaart van Bilthoven kijkt, valt nog iets anders op. Waarom zoekt de gemeente naar binnenstedelijke postzegels als het veel eenvoudiger is om een deel van het gebied tussen de kernen Groenekan en Maartensdijk, nu nog weiland langs een snelweg, te gebruiken voor woningen? ‘Die wens om in het open gebied te bouwen is er ook’, zegt Smolenaers. ‘Maar dan moeten we buiten de rode contouren bouwen. En moet de provincie meewerken.’
Decentralisatie
Sinds de rijksoverheid het ruimtelijk beleid zo’n tien jaar geleden decentraliseerde, werden gemeenten, maar vooral provincies, de hoeders van het ruimtegebruik. De tijd van de nationale ruimtelijke ordening en de rijksnota’s over bouwlocaties, zoals de Vierde Nota Ruimtelijk Ordening Extra (Vinex) waren voorgoed verleden tijd, dacht men. De invulling van de woningbouw kon beter regionaal worden gedaan. ‘Sindsdien komt er eigenlijk niets meer van de grond,’ zegt woningmarktonderzoeker en adviseur Geurt Keers. ‘Terugkijkend is er iets misgegaan in de afweging van belangen. Milieu- en landschapsbelang is gaan domineren, het belang van de woningzoekende speelde geen rol meer. De liberalen in de regering dachten waarschijnlijk dat de provincies veel meer zouden toestaan als het om woningbouw gaat, maar het tegenovergestelde blijkt het geval. De meeste provincies zijn roomser dan de paus, en houden angstvallig vast aan die rode contouren.’
Lees het volledige artikel in Binnenlands Bestuur nr. 2 van deze week (inlog)
Reacties: 3
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
De Bilt heeft een groot gebrek aan sociale en middenhuurwoningen; 450 sociale en middenhuurwoningen op een totale woningbouwopgave van 845 woningen.
Wethouder Smolenaers kwam met een lijstje van 13 'bouwlocaties' waarvan bij voorbaat reeds vast stond dat zij ongeschikt waren voor woningbouw, want bestaande uit gemeentelijk snippergroen.
Zo is het bovengenoemde 'Bachbosje' een stukje bosgrond met een doorsnede van amper 100 meter met daarop 161 beschermde vliegdennen. Ook op diverse andere locaties is sprake van beschermde planten en dieren, zoals vleermuizen, buizerds en dassen.
Behoudens evt. ontheffingen waren de gemeentelijke plannen dus bij voorbaat in strijd met de wet. Daarnaast staan de plannen haaks op vigerend gemeentelijk beleid, waaronder het mei 2019 gestarte gemeentelijk initiatief 'Samen meer groen in het dorp De Bilt'.
Naar de achterliggende bedoelingen van de wethouder kan men slechts gissen.
Daarentegen werd het verslonste stukje Oude Biltsche Meertje door de buurtbewoners - waaronder een daar wonend VVD-raadslid - beschermd als 'speelveldje' voor leerlingen van de naastgelegen betonwoestijn van de Theresiaschool.
Overigens waren de protesten in de niet-villawijken van De Bilt niet minder hevig.
Dat de gemeentelijke communicatie rond de 13 locaties beter had gemoeten is een understatement. De Biltse bevolking is nimmer vooraf geraadpleegd, de Biltse 'Inspraakverordening De Bilt 2004' ten spijt.
Tijdens drie 'inspraakavonden' achteraf bleek de materiedeskundigheid bij de bewoners aanzienlijk groter dan die van ambtenaren, college en gemeenteraad tezamen. Het voorstel werd door de raad vervolgens schielijk van tafel gehaald.
De gemeente heeft besloten een andere aanpak te kiezen en de Biltse bevolking daarbij te betrekken. De Biltse raad heeft oppositie-voorstellen voor een lokaal raadplegend referendum overigens herhaalde malen weggestemd.
Opmerkelijk dat bovenstaand artikel echter verzuimt te vermelden dat De Bilt beschikt over een uitstekend geschikte locatie voor woningbouw, in de volksmond 'De Schapenweide' genoemd. Op deze Schapenweide - een agrarisch gebied van ongeveer 12 hectare middenin een woonwijk - kan de gemeente De Bilt de bouwopdracht van 450 sociale en middenhuurwoningen met gemak kwijt.
Het Rijksvastgoedbedrijf (RVB) is eigenaar van het terrein en heeft de gemeente kenbaar gemaakt dat het overweegt de Schapenweide te verkopen aan een ontwikkelaar. Het RVB heeft de gemeente De Bilt gevraagd om hiervoor een ontwikkelperspectief op te stellen op basis waarvan de toekomstige ontwikkelaar zijn plannen kan maken.
Bij het opstellen van dit ontwikkelperspectief heeft de gemeente De Bilt de bevolking wél betrokken.
Daarbij hebben coalitie en B&W echter al duidelijk voorgesorteerd op ontwikkeling van de Schapenweide ten behoeve van bioindustrie in het kader van de Utrechtse science-as. In dat kader heeft de Biltse burgemeester zelfs een - niet door de gemeenteraad geautoriseerde - zakenreis naar India afgelegd om daar een 'niet-bindende intentieverklaring voor samenwerking' te tekenen met Bilthoven Biologicals, onderdeel van de Indiase Poonawalla Group.
Bilthoven Biologicals is sinds 2014 eigenaar van het huidige Science Park Bilthoven waar nu ook nog het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) is gevestigd. Bilthoven Biologicals - eerder betrokken bij twee bedrijfsincidenten met poliovirussen - wil het park verder uitbreiden met onderzoek, productontwikkeling en productieactiviteiten en heeft daarbij de overliggende Schapenweide op het oog.
Afgezien van de vraag of bio-industrie thuis hoort in een woonwijk lijkt de gemeente De Bilt in een schimmig politiek spel de keuze al te hebben gemaakt, ten nadele van dringend noodzakelijke woningbouw.
De Biltse raad heeft oppositie-voorstellen voor aankoop van het terrein, of in ieder geval het vestigen van een voorkeursrecht, reeds weggestemd.
Overigens bevindt De Bilt zich inmiddels in het voorportaal van preventief toezicht. De provincie Utrecht eist van de gemeente op korte termijn maatregelen te nemen teneinde de meerjarenbegroting na vele jaren eindelijk eens structureel sluitend te krijgen.
Zo ken in Nederland weer.