Natuurherstelwet komt net één lidstaatstem tekort

Afgelopen december schreef de Nederlandse stikstofminister Christianne van der Wal nog in een Kamerbrief dat het ‘zeer onwaarschijnlijk’ was dat Nederland de Europese Natuurherstelwet met een tegenstem zou kunnen blokkeren. Daarom besloot ze ondanks haar reserves vóór te stemmen, om de reputatie van Nederland niet te beschadigen. ‘Met tegenstemmen of onthouden van stemming geven we het signaal af dat we alleen tevreden zijn als we alles krijgen’, schreef ze.‘Daarmee zetten we onszelf in toekomstige Brusselse onderhandelingen buitenspel.’

Toch geen hamerstuk

Hoe anders blijkt het nu te zijn. De Natuurherstelwet stond maandag als hamerstuk op de agenda van de raad van milieuministers, maar werd door het Belgische voorzitterschap van de Europese Unie van de agenda gehaald. Anders zou de omstreden verordening zijn weggestemd, mede dankzij de motie van NSC en BBB die de nieuwe Tweede Kamer afgelopen maart heeft aangenomen. In die motie werd Van der Wal opgeroepen alsnog tegen te stemmen.

Een andere motie, van Partij voor de Dieren en GroenLinks-PvdA, om ‘er alles aan te doen om de stemming over de natuurherstelverordening uit te stellen’ haalde het niet. Alleen ChristenUnie, D66, DENK, Volt en SP stemden toen mee.

Vier miljoen inwoners tekort

De slotsom maandag was dat acht EU-lidstaten niet voor de Natuurherstelverordening zouden stemmen. Dat betekent dat er geen gekwalificeerde meerderheid is, wat in dit geval inhoudt dat de voorstemmende lidstaten ten minste 65 procent van de bevolking moeten vertegenwoordigen. Met de tegenstem van Nederland (17,5 miljoen inwoners) en op het laatste moment ook Hongarije (9,7 miljoen) zakten de voorstemmers met vier miljoen onder de drempel van 291,5 miljoen EU-burgers. Andere tegenstemmers zijn Zweden (10,4 miljoen) en Italië (59,1 miljoen). Ook zijn er landen die zich van stemming onthouden: België (11,6), Finland (5,5), Oostenrijk (8,9) en Polen (37,8).

In de persconferentie naderhand zei de Belgische milieuminister Alain Maron dat het erg onzeker is hoe het nu verder gaat. De komende weken gaan België, als EU-voorzitter, en de Litouwse Eurocommissaris Virginijus Sinkevičius proberen ten minste één van de blokkerende lidstaten zover te krijgen een draai te maken. Dan kan de Natuurherstelwet alsnog in stemming worden gebracht. De vraag is wat deze lidstaten willen in ruil voor hun stem. Maar zelfs de steun van een kleine lidstaat als Finland zou al voldoende zijn. Alain Maron benadrukte dat de verordening nog springlevend is en de gekwalificeerde meerderheid zeer dichtbij is.

Frustratie

Sinkevičius toonde zich maandag gefrustreerd. De laatste 2,5 jaar is hij met de onderhandelingen over de Natuurherstelverordening bezig geweest, die in feite een uitvloeisel is van het biodiversiteitsakkoord dat de EU eind 2022 sloot tijdens een VN-top in het Canadese Montreal. De Eurocommissaris is bang dat de EU komende oktober op de volgende VN-top in Colombia met lege handen staat. Te meer omdat er komende juni Europese parlementsverkiezingen zijn. Bovendien was hij erg dicht bij de finishlijn: begin dit jaar stemde het Europees Parlement in met de Natuurherstelverordening en afgelopen december zelfs ook het Coreper, dat bestaat uit de permanente vertegenwoordigers van alle lidstaten.