De e-bike: duurzaam en dodelijk

Het aantal ongevallen met e-bikes neemt snel toe. Tegelijk is iedereen verheugd dat er zo veel mensen tot op hoge leeftijd fietsen. Hoe maak je elektrisch fietsen veiliger?

Meer ongevallen

Het CBS ziet dat landelijk het aantal ongevallen met fietsers stijgt, in 2020 het hoogste aantal doden (229) in een periode van 25 jaar. Een derde van alle fietsdoden in 2020 (74 mensen) verongelukte op een e-bike. In 2019 overleden 65 e-bikers door een ongeval.

Mobieler en schoon

Er rijden elk jaar meer mensen op een e-bike, dan is het logisch dat het aantal ongevallen ook toeneemt. Dat is reden tot zorg, én een dilemma, zegt een woordvoerder van de gemeente Utrecht. ‘Want het toenemend gebruik van e-bikes is wat ons betreft vooral positief: het maakt mensen mobieler en zorgt ervoor dat meer mensen gebruik maken van een schoon, actief en dus gezond vervoermiddel.

Onderbuikgevoel

Gerard Slegers, CDA-wethouder mobiliteit in Zaanstad en vicevoorzitter van de Vervoerregio: ‘Ik kan het niet met eigen cijfers onderbouwen maar als je het grote aantal elektrische fietsen ziet, zegt mijn onderbuikgevoel dat de meeste verkeers­slachtoffers fietsers zijn en dat het aandeel elektrische fietsen daarbij relatief groot is en groeit.’

Zwaarder

Reden voor zorg is er zeker, Gert-Jan Wijlhuizen, onderzoeker bij SWOV (Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid) . ‘Om de e-bike, maar ook om andere elektrische vervoermiddelen. De bakfietsen worden zwaarder en er zitten vaak personen in. De cargo-bikes zijn ook groot en zwaar. Als dat allemaal de bestaande fiets-infrastructuur in moet, dan leidt dat tot zorgen over de verkeersveiligheid.’

Bredere fietspaden

Hoe maak je de stad veiliger voor e-bikers? Allereerst door de infrastructuur aan te passen, zeggen  betrokkenen. Stefan Westerman (ANWB): ‘De hogere snelheid van e-bikers en de verschillende snelheden op het fietspad hebben gevolgen voor het ontwerp van de weg. Er zijn bredere fietspaden nodig. De ruimteverdeling in de stad moet anders, daar is bijna iedereen het wel over eens.’

Ernstiger

De bochten in fietspaden moeten ruimer worden. Automobilisten moeten vanuit een zijweg een groter stuk fietspad kunnen overzien vanwege die hogere snelheid van wat er aankomt. Hobbels, kuilen, stoepranden, rails waar fietsers mee te maken krijgen: ‘Als de snelheid omhoog gaat, gaan die een grotere rol spelen. Als er iets mis gaat zijn de gevolgen ernstiger.’

Groene golf

Utrecht investeert veel in veilige routes, tunnels voor fietsers in plaats van gelijkvloerse kruisingen. In een groene golf voor de fietsers en voor routes waar de fietsers helemaal geen verkeerslichten meer tegenkomen. ‘We zijn bijna zover dat je op de fietsroute van Nieuwegein naar de Oudegracht geen enkel verkeerlicht tegenkomt’, aldus wethouder Lot van Hooijdonk op BNR Nieuwsradio.

Educatie

Ook in de Vervoerregio Amsterdam is dat de aanpak, zegt Slegers. ‘Zo weinig mogelijk menging van auto’s en fietsers. We willen fietspaden veiliger maken voor snelle en langzame fietsers. We investeren in educatie, in veiligheidsacties, het programma Doortrappen (veilig fietsen tot je 100ste). In Zaanstad hebben we nog fietsrotondes met tweerichtingsverkeer. Daar willen we zo snel mogelijk vanaf. Een rotonde is weliswaar veiliger dan een kruispunt, maar een automobilist let vooral op rechts.’

Aanpassing

Ook de SWOV kijkt allereerst naar aanpassing van de bestaande infrastructuur, zegt Wijlhuizen. ‘Via het Strategisch Plan Verkeersveiligheid heeft het ministerie van IenW tot 2030 1 miljard beschikbaar gesteld. Daar kun je wel wat maatregelen voor nemen.’
 

Evidence-based

Dat gebeurt dan ook in het hele land. De 30km-weg rukt hard op. Wijlhuizen: ‘Een lagere snelheid scheelt bewezen veel in de ernst van de ongevallen.’ Bredere en vrij liggende fietspaden, het weghalen van obstakels op en langs fietspaden, goed zichtbare markeringen tussen rijbanen, veilige bermen en minder (hoge) stoepranden: ‘Er zijn al veel evidence-based maatregelen,’ zegt Wijlhuizen.

Veiliger

Ingrijpen is nodig, vindt iedereen. ‘Fietsen is gezond, maar het is belangrijk dat we het ook veiliger maken. Waarbij de grootste problemen in de steden zitten, en in de interactie met andere weggebruikers.’