10 trends voor woningmarkt en leefomgeving in 2016

Ontwikkelen en implementeren

Wat zijn voor 2016 de trends op de woningmarkt? Waar krijgen consumenten, ontwikkelaars, corporaties, overheden het komende jaar mee te maken. 2015 stond in het teken van herstel en ordening. 2016 wordt het jaar van ontwikkeling en implementatie. Wij belichten voor u 10 trends voor 2016.

1.       Investeren in de woningmarkt loont in 2016

Na de magere jaren komt de woningmarkt weer op stoom. Stijgende verkopen en dito prijzen. Consumenten durven weer, geholpen door een lage rente. Dit heeft positieve effecten op de bouwproductie. Met een zoektocht naar nieuwe ontwikkelingslocaties als gevolg.

Getalsmatig blijft de bestaande woningvoorraad het belangrijkste. Ook verbeteringen in de bestaande voorraad zijn makkelijker te realiseren in een aantrekkende markt: investeren loont in 2016.

2.       Statushouders uitdaging op lokaal niveau

Voor 10.000-en verblijfsgerechtigden moet op lokaal niveau met voorrang huisvesting gevonden worden. Corporaties en gemeenten staan voor een grote opgave. Niet alleen door het gezamenlijk realiseren van constructieve innovatieve (soms tijdelijke) oplossingen. Ook voor het verwerven van draagvlak in de samenleving. We kunnen ons niet beperken tot het vinden van slimme oplossingen en goede communicatie. Dit moet hand in hand gaan met betrokkenheid van de samenleving bij het vinden van die oplossingen, niet alleen voor 2016 maar ook voor de jaren erna.

3.       Scherpere verhoudingen op lokaal niveau

In 2015 gingen gemeenten en corporaties voort op de ingeslagen weg van constructieve en vertrouwde samenwerking. Meer en meer zullen partijen echter hun positie op grond van de Woningwet willen opeisen. In Rotterdam en Den Haag lijken de eerste schermutselingen te ontstaan. Andere gemeenten, huurdersorganisaties en corporaties volgen om de randen te zoeken van hun invloedsfeer. Het proces van prestatieafspraken staat hierdoor onder druk.

4.       Corporaties verder terug naar hun kerntaak

Corporaties moeten in 2016 hun commerciële activiteiten scheiden van hun sociale activiteiten. Gemeenten en huurdersorganisaties geven hierop hun zienswijzen, en bereiden zich hierop ook voor. Binnenkort sturen Finance Ideas, AKD-advocaten en Companen hierover een special.

Ook worden in 2016 de regionale werkgebieden bepaald. Voor sommige corporaties een spannende exercitie. In welke regio’s mogen zij nog investeren, en waar niet meer? Lees meer over onze ervaringen in Friesland.

5.       Huurdersorganisaties verwerven hun plek

Er wordt veel van huurdersorganisaties gevraagd. Naast advies over het beleid van de corporaties, hebben zij ook een volwaardige plek in de samenwerking rond prestatieafspraken. Corporaties en gemeenten hebben een groeiende waardering voor een goede huurdersinbreng. Dit vraagt extra kennis. Nationale belangenbehartigers hielpen daarbij, maar ook steeds vaker vinden huurdersorganisaties hun weg naar onafhankelijke adviesorganisaties.

6.       Passend toewijzen, wie valt tussen de wal en het schip?

Vanaf 1 januari 2016 wijzen corporaties woningen aan de laagste inkomens passend toe. Maar wat doet dit met de slaagkansen van de laagste inkomens, de betaalbaarheid van de groep net boven de huurtoeslaggrens, en met de investeringsruimte van corporaties? Door de nieuwe regels zullen voor groepen woningzoekenden hun kansen op een sociale huurwoning slinken. Een vinger aan de pols is noodzakelijk. Het jaarlijkse onderzoek naar huurprijsbeleid dat Companen voor het ministerie van BZK uitvoert biedt hiervoor een eerste inzicht.

7.       Extramuralisering zichtbaar in de wijken

De nieuwe Wet maatschappelijke ondersteuning en de Wet langdurige zorg zijn nu een jaar van kracht. Minder zorgbehoevenden (ouderen, verstandelijk gehandicapten en psychiatrische patiënten) komen in instellingen. Steeds meer signalen komen naar buiten dat deze nieuwe situatie alternatieve vormen van wonen met zorg vraagt: begeleid beschermd wonen, woonmaatschappelijk werk, etc. Zorgaanbieders, woningcorporaties, gemeenten en cliëntenorganisaties zoeken samen nieuwe wegen.

8.       De bal van Energiebesparing ligt bij de early majority

In december 2015 is het akkoord van Parijs gesloten. De klimaataanpak is een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Een belangrijke inspanning ligt besloten in de bestaande woningvoorraad; wat soms op gespannen voet staat met het streven naar betaalbaarheid voor de laagste inkomens. Corporaties zoeken naar businessmodellen als Nul op de Meter. Die zoektocht is nog niet volbracht. Maar een groeiend aantal corporaties zet nu grote stappen; de trein is in beweging.

9.       Nieuwe woonvisies: scherpe keuzes noodzakelijk

Gemeentelijk volkshuisvestingsbeleid vormt de basis voor prestatieafspraken en investeringen van corporaties. Algemeen volkshuisvestingsbeleid voldoet dan niet. Immers als alles belangrijk is, is elke prestatie passend. Wil de gemeente het verschil maken en komen tot concrete sturende prestatieafspraken, dan vraagt dit in de eerste plaats van de gemeente scherpe keuzes. 2016 is het jaar van die keuzes.

10.   Niet langer ‘fact-free politics’

Sinds de crisis hebben veel partijen hun vertrouwen in onderzoek verloren. De crisisjaren vroegen vervolgens een no-nonsense aanpak. Niet praten en onderzoeken, maar doen. Door de veranderingen van de afgelopen jaren en het gemis aan inzichten, groeit de vraag naar nieuw onderzoek: soms traditioneel op basis van enquêtes, maar steeds vaker ook innovatief op basis van big data, gedrag en scenario’s. Alles gericht op nieuwe inzichten ten aanzien van woningbouw, afzetbaarheid, passend toewijzen, slaagkansen, woonzorgbehoefte, etc. Steeds vaker ook in de vorm van een monitor, zoals die van de provincies Utrecht en Gelderland.

Al met al mooie uitdagingen om aan te werken. Wilt u meer lezen over de Companen-aanpak rond deze thema’s, zie www.companen.nl.